Different Models of Participatory Governance – Azucena Moran

A transcript of a presentation by Azucena Morán, Research Associate,  Institute for Advanced Sustainability Studies, Postdam, Germany.

+49 331 28827 701; azucena.moran@iass-potsdam.de; https://youtu.be/IKQnIL7L35o (10:25-28:00 min); Also at Puravesis Sabhava virtual webinar on July 29, 2022,  moderated by late Nirmani Liyange https://www.facebook.com/citizensforumSL/videos/757600282151566.

Well, first of all, I’d like to say that I’m really honored to be here. Truly thankful to be able to share this space of resistance and transformation. The powerful pictures of communities taking the presidential house in Colombo have truly inspired me, and I’m sure many movements across the planet. 

Today, I’d like to share with you some experiences from Latin America that I think might become useful or inspiring as you think about next steps, demands, and future agendas. I would like to talk to you about some processes that tried to engage everyday citizens in the radical transformation of some Latin American democracies. Especially in times of uprising and resistance. In times of governmental repression and conflict.

How have other nations of the South failed and succeeded?

I’d like to believe that Franz Fanon, who thought about the anticolonial struggles throughout the Americas, Asia and Africa, would smile at the possibilities given to us by the digital age. The possibility of strengthening solidarities across the global south.

Today, I’ll talk about participatory processes, spaces and institutions that go beyond elections and protests.

The kind of spaces that I’m talking about can be implemented by different actors like governments or local leaders or NGOs or even everyday citizens. These spaces can bring together people to set an agenda for the future, or decide on a policy or a public budget. They can crowdsource ideas for a new constitution, evaluate governmental action. They can even do all of the above. They have different forms, means, and names, but all of these processes and governance systems have something in common: they want to bring lay citizens to the decision-making space.

Two famous examples are citizen assemblies and participatory budgeting.

Citizen assemblies are spaces where everyday residents gather to create policies. Policies about climate action, policies about food security, policies about health or other reforms. They’ve become quite famous in the past years, especially in the Western world. So imagine 100 people from your town or from other parts of the country being randomly picked by, say, a computer. Imagine a big lottery: any person in the country or in the city can be chosen to come together, hear from different experts, discuss different ways of organizing our societies, deliberate, and decide on the future policies of their towns, their regions, or their country. Now imagine elected officials then implementing the policies deliberated by these groups of everyday people. Education policies or agrarian reforms imagined by people like me, like you, like your mom. Or your grandmother. Or your neighbor. Or somebody from the other side of town. Somebody you’ve never heard about.

Then we have the famous Participatory budgeting. It started in Brazil in 1989. A long time ago. It’s been implemented over 7000 times all around the globe. The idea of this process is to bring citizens together to discuss ideas and priorities of their neighborhood or their municipality. These places allow everyday people to decide how a part of the municipal or the regional budget is going to be spent. They can be online or in-person spaces, and can have a deep impact in the governance of the city. On the use of public money. On things people are able to see and feel every day. Research shows that with proper support from the organized citizenry, they can continue existing despite a change of regime or political party in office.

But participatory processes are not limited to citizen assemblies or participatory budgeting and perhaps, more importantly, they are not confined to the borders of a continent or limited to the processes imagined decades ago. 

They can happen in any context. I’d like to share with you three examples of participatory practices that emerged in times of state repression, mass mobilizations, and authoritarianism. Times in which you couldn’t count on the government implementing spaces of deliberation and citizen engagement.

Consultations of Good Faith in Guatemala

First, there are Guatemala’s Consultations of Good Faith. So, for years, the Guatemalan government has criminalized indigenous peoples’ resistance against mining and other extractivist projects. They systemically persecute, intimidate and kill indigenous and environmental leaders using the state of siege, the state of prevention, attacks, arrests, harassment of journalists, forced evictions, unlawful killings. I’m sure this sounds familiar.

But not only. The government has also used and corrupted participatory processes and the right to consultation by dividing communities, spreading misinformation, and  exchanging deliberation with negotiation strategies. So they take away the right of peoples to decide on the future of their territories. They try to erase historical demands like the legalization of community land in exchange of basic services, like schooling or water, which have been completely absent before these lands were to be exploited.

So in response to these attacks and the corruption of government-led spaces of participation, communities have started to develop their own consultations. They use mechanisms embedded in municipal law or international law or no law at all and turn them into a site of resistance. A place of deliberation. Participation from the grassroots. They take away the convening power from governments, and put in place their own process. In Guatemala they are called consultations of good faith.

These autonomous forms of participation and deliberation have been met by fierce repression. In some cases, they’ve been declared unconstitutional. But they have also succeeded in many ways. They’ve pushed the government and the international community to question the mechanisms in which they implement prior consultation. It’s a slow yet fierceful way of resisting. Creating, from the bottom-up, the spaces of community deliberation that the government has corrupted in its institutionalized form.

Cabildos in Chile

Second, we have the Cabildos in Chile. I can roughly translate cabildos as town halls or bottom-up open assemblies. They were the main form of organization during the Chilean mass protests of 2019 and 2020. They were the biggest protests since Chile became a democracy. These movements eventually led to the drafting a new Constitution.

Before the mass protests of 2019, there were two institutionalized processes that tried to engage citizens in gathering ideas and proposals for a new constitution. They both failed. In 2019, after the success of the first mass protest, the national coalition Unidad Social launched a call for a citizen-led national debate through local assemblies and cabildos.

Over 1200 cabildos have been registered between October 2019 and March 2020. They took place in every district of the country.

The movement convened these open, bottom-up assemblies to identify the causes behind the massive and-ever growing support for these mobilizations. The protests, in fact, gathered the biggest number of participants since Chile became a democracy.

Even though the participatory spirit of these decentralized bottom-up assemblies wasn’t part of the Constitutional Process, as many had hoped, they allowed protests to come together to a space in which they could create and formulate collective demands. To imagine together what would happen after the last protest.

Perhaps everyday citizens didn’t directly draft proposals for a new Constitution, but I’m sure time and research will tell how much these open-ended and locally-anchored processes led to deep changes in the country’s social fabric.

Let me finish with, perhaps, a gloomy but important example.

Institutionalized Citizen Assemblies, Venezula

There are many conversations today regarding the potential of institutionalizing processes of citizen assemblies. The dream of creating open democracies in which random citizens are in charge of, say, the legislative branch. Of deliberation and institutionalized participation as the solution to the failures of our democracies.

Many of them ignore the experience of countries in the Global South, like Venezuela. Venezuela’s Constitution and legal frameworks are one of the most ambitious I’ve seen in terms of citizen participation. Besides the three branches we all know: the legislative power, the judicial power, and the executive power, Venezuela has also a People’s power. Since 1999, 23 years ago, it has regarded participatory democracy as a fundamental principle of governance and citizenship. It doesn’t only include traditional mechanisms like referenda, elections, legislative initiatives, but also citizen assemblies, cooperatives, economic co-governance systems.

But the partisan instrumentalization of all of these mechanisms of participation has greatly characterized the political crisis in the country until today.

The Venezuelan crisis and its ambitious legislation shows us, perhaps, that embedding and institutionalizing forms of citizen participation is not enough. It is perhaps our collective task to try to imagine new ways in which citizen-led resistance and bottom-up deliberation can sustain and lead to better democracies, together with institutionalized forms of engagement.

To imagine new ways of what Nicole Curato calls ‘listening out’ and ‘partaking’: not only ticking boxes of inclusion in elite-driven or government-driven processes, but to listen subtle ways of expression, finding spaces in which historically marginalized communities voice their views daily- where historically marginalized communities are not forced to speak louder or perform better.

I’ll definitely keep an eye on the People’s Movements in Sri Lanka.  Thank you all for listening.

Proposals to make Sri Lanka’s National Examinations more relevant

ශ්‍රී ලංකාවේ ජාතික විභාග වඩා ඵලදායී කිරීම සඳහා යෝජනා | 2017 December

Extracted from the report “A Strategic Plan for the Department of Examination” Prepared by Committee of Experts for Reforming the Department of Examination appointed by the Minister for Education  | 2017 අප්‍රියෙල් මස අධ්‍යාපන අමාත්‍යවරයා විසින් පත්කරන ලද විශේෂඥ කමිටුව  විසින් සම්පාදිත ශ්‍රී ලංකාවේ විභාග දෙපාර්මේන්තුව සඳහා ක්‍රමෝපායික සැලැස්මෙන් උපුටා ගන්න ලදී.

හැදින්වීම

ශ්‍රී ලාංකික සමාජය මත වැඩිම බලපෑමක් සිදුකරන රජයේ දෙපාර්තමේන්තුව විභාග දෙපාර්තමේන්තුව කීම වැරදි නැත. පාසැල් වියේ දරුවන් සිටින පවුල් ඔවුනගේ ජීවිත සංවිධානය කර ගනුයේ ජාතික විභාග තුන කේන්ද්‍ර කොට ගනිමිනි. එම විභාග තුලින් තම දරුවන්ගේ මෙන්ම තම පවුලේම සමාජ මට්ටමේ ගුණාත්මක වෙනසක්  දැකීම  ඒ අයගේ බලාපොරොත්තුවයි. නමුත් අප රටේ මේ රාජ්‍ය විශ්ව විද්‍යාල ප්‍රවේශය අරමුණු කර ගෙන සකසා ඇති විභාග කේන්ද්‍රීය අධ්‍යාපන ක්‍රමය තුලින්  ජනතාවගේ අභිලාෂ[1] හෝ අධ්‍යාපනයේ අරමුණු ඉෂ්ට නොවන බව විද්වතුන් අතර මෙන්ම සමාජයේද ප්‍රචලිත මතයකි.

උදාහරණ ලෙස, මෑත කාලයේ දී ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද විභාග ක්‍රමය සහ/හෝ රටේ සාමාන්‍ය අධ්‍යාපනය පිළිබඳ වාර්තා තුනකම මේ කාරණය යළි යළිත් සඳහන් කර තිබේ (DoE, 2009; NEC, 2014 and NEC, 2016). උදාහරණයක් ලෙස:

″අපොස සාමාන්‍ය පෙළ සහ උසස් පෙළ විෂයමාලාවන් සාමාන්‍ය අධ්‍යාපනයේ අරමුණු සමග ගැලපීමක් නොමැති අතර දැඩි විභාග-කේන්ද්‍රීය බවක් පෙන්වන නිසා ශිෂ්‍යයන් ගේ, දෙමාපියන් ගේ සහ දරුවන් ගේ අවධානය අනවශ්‍ය පමණට ප්‍රසිද්ධ විභාග වෙත යොමු වී ඇත; පාසැල් විෂය මාලාව, 21 වන සියවස සඳහා වන අධ්‍යාපන අවශ්‍යතාව නොතකාහරිමින්, අන්තර්ගතයෙන් පිරුණු හා මතක ශක්තිය මත පදනම් වූ ඉගෙනුම් මොඩලයක් ලෙසින් තවදුරටත් පවතී (DoE, 2009).″

ඉහත සඳහන් ජාතික අධ්‍යාපන ප්‍රතිපත්ති වාර්තා වලින් ඉදිරි පත් කර ඇති පිළියම් අතරින් ප්‍රධාන තැනක් ගන්නේ දැනට ජාතික විභාග සඳහා මුහුණ දිය යුතු විෂය සංඛ්‍යාව අඩු කිරීම; පාසැල් පාදක ඇගයීම් වල ට වැඩි තැනක් ලබා දීම; හා ශිෂ්‍ය අධ්‍යාපන සාධනය ඇගයීමේ දී සියලුම ප්‍රශ්න පත්‍ර වල පළමුවන කොටස අවම නිපුණතා සාධනය පිරික්සීමටත් , දෙවන කොටස ඉහල මට්ටමේ නිපුණතා සාධනය පිරික්සීමටත් යෙදවීම යන යෝජනා තුනය.

දැනටමත් අධ්‍යාපන අමාත්‍යාංශය විසින් “දහතුන් වසරක අධ්‍යාපනය” යන ප්‍රතිපත්තිය ක්‍රියාත්මක කිරීමට අදාළව ඉහත යෝජනා ක්‍රියාත්මක කරමින් පවතී. ඊට අමතරව 12 හා 13 වසර සඳහා වඩා වෘත්තීමය වන පාඨ මාලා ද හඳුන්වා දීමට සැලසුම් කර ඇත. එම දහතුන් වසර ප්‍රතිපත්තිය වඩා සාර්ථකව ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා තීරණාත්මක ලෙස හැදින්විය හැකි යයි අමතර යෝජනා හතරක් එකතු කිරීමට අපි කැමැත්තෙමු.

එම යෝජනා හතරට පදනම වන්නේ 1 වන වගුවෙහි ඇති සාකල්‍ය අධ්‍යාපන සාධන රාමුවයි . එම රාමුවට අනුව පාසැල් සිසුනට තම අධ්‍යාපන සාධනය පෙන්වීම සඳහා  ක්‍රමවේද හතරක් ඇත (වගු අංක 1, C/D/E/F කොලම) . දැනට තීරණාත්මක ලෙස සැලකෙන අ.පො.ස. සාමාන්‍ය පෙළ හා උසස් පෙළ විෂය දැනුම පරීක්ෂා කරන විභාග දෙක (D කොලම) එම ක්‍රම වේදයන්ගෙන් එක් වර්ගයක් පමණක් විය යුතු බව අපේ නිර්දේශයයි.

වසර පහ අවසානයේ මුහුණ දෙන අතිශය තරඟකාරී ශිෂ්‍යත්ව විභාගයට පසුව පාසැල් සිසුනට තම හැකියාවන් පිළිබඳ ඇගයීමක් ලැබෙන්නේ වසර එකොළහේ දී පැවැත්වෙන අ.පො.ස. සාමාන්‍ය පෙළ විභාගයේ දී පමණය. ඇත්තටම එවැනි එක් ලිඛිත විභාගයක ප්‍රතිඵල පමණක් පදනම් කෙරෙන ඇගයීම සාධාරණ වූ හෝ සැබෑ ඉගෙනීම කුමක්ද යන සම්මතයන්ට අනුකූල වූ ද නොවේ. වඩා සාකල්‍ය වූ (හෝ holistic වූ) ඇගයීමක් වගු අංක 1 හි දක්වා ඇති රාමුව තුල ලබා දීම සඳහා අප විසින් අංක 9 සිට 12 දක්වා වූ යෝජනා හතරක් අපි ඉදිරි පත් කරමු.

වගු අංක 1. සාකල්‍ය අධ්‍යාපන සාධනය වාර්තා කිරීම සඳහා ආකෘතියක්

(මෙම ආකෘතිය සකසා ඇත්තේ 2017 දී පාසැලට ඇතුලත් කළ ශිෂ්‍ය කණ්ඩායම උදාහරණයට ගනිමිනි)

ABC/DE/FGH
අදියර  සහතික ප්‍රධාන අවස්ථාවජාතික මට්ටමේ ඇගයීමපාසැල් පාදක ඇගයීමඅධ්‍යාපන අවධිය සම්පූර්ණ කිරීමේ සහතිකය (සංඝටක 1, 2, 3 හා 4 එක් කල)සම්පූර්ණ කරන විට සාමාන්‍ය වයස
1. පොදු සාමාන්‍ය පරීක්ෂණය (CGT)[2]2. විෂය දැනුම පරීක්ෂණ[3]3. විෂය දැනුම පරීක්ෂණ[4] 4.  ශිෂ්‍ය වැඩ ගොනු ඇගයීම[5]
ප්‍රාථමිකවසර 5ඔව්නැතඔව් [6]ඔව්ප්‍රාථමික සහතිකයඅවු10 – මාස 06
කනිෂ්ට ද්විතීයිකවසර 9ඔව්නැතඔව් [7]ඔව්කණිෂ්ඨ ද්විතීයක සහතිකයඅවු 14- මාස 06
ජ්‍යෙෂ්ඨ ද්විතීයික Iවසර 11ඔව්අ.පො.ස (සා.පෙ)[8]ඔව් [9]ඔව්ජ්‍යෙෂ්ඨ ද්විතියක සහතිකයඅවු 16 – මාස 06
ජ්‍යෙෂ්ඨ ද්විතීයික IIවසර 13ඔව්අ.පො.ස (උ.පෙ)[10]ඔව් [11]ඔව්උසස් ද්විතීයික සහතිකයඅවු18-මාස 06

එම යෝජනා වලට අදාල ඇගයීම් වර්ග හතර — එනම් ජාතික මට්ටමේ පොදු සාමාන්‍ය පරීක්ෂණය හා විෂය දැනුම පරීක්ෂණ (වගු අංක එකේ C හා D කොලම) හා පාසැල පාදකව කල යුතු විෂය දැනුම පරීක්ෂණ හා ශිෂ්‍ය වැඩ ගොනු ඇගයීම (E හා F කොලම) — දැනටමත් යම් යම් අධ්‍යාපන අදියර වල ක්‍රියාත්මක වේ.

උදාහරණ ලෙස පොදු සාමාන්‍ය පරීක්ෂණය දැනටමත් අ.පො.ස. උසස් පෙළ විභාගයේ සංඝටක පරීක්ෂණයකි. ශිෂ්‍යත්ව විභාගයේ පළමුවැනි ප්‍රශ්න පත්‍රය ද එක් ආකාරයක පොදු සාමාන්‍ය පරීක්ෂණයකි. එලෙස  පවතින ඇගයීම් ක්‍රමානුකූල ලෙස අධ්‍යාපන අවධි හතරටම යොදා ගනිමින් අප විසින් මෙම සාකල්‍ය අධ්‍යාපන රාමුව නිර්මාණය කර ඇත්තෙමු.

යෝජනා අංක 9: ප්‍රධාන අදියර හතර අවසානයේ දී පොදු සාමාන්‍ය පරීක්ෂණයක් (CGT)

2000 දී පළමුවරට අපොස උසස් පෙළ සිසුන් සඳහා හඳුන්වා දුන් පොදු සාමාන්‍ය පරීක්ෂණය තව දුරටත් දියුණු කිරීමට ජාතික අධ්‍යාපන ආයතන විසින් යෝජනා කර ඇත. එම යෝජනාවේ සඳහන් වන්නේ දැනට පවතින ප්‍රශ්න පත්‍රයට රචනාවක් ඇතුළු මවු බස විභාග කෙරෙන ප්‍රශ්න අඩංගු විය යුතු බවය. දෙවනුව, පොදුවේ සෑම ප්‍රශ්න පත්‍රයකම අවම නිපුණතා සාධනය පරීක්ෂා කෙරෙන පළමුවන කොටසක් හා ඉහල ප්‍රජානන හැකියාවන් පරීක්ෂා කෙරෙන දෙවන කොටසක් ලෙසද සැකසිය යුතු බව යෝජනා කෙරේ (NEC, 2016).[12]

මෙම වාර්තාව තුලින් අප විසින් ඉන් ඔබ්බට ගොස් එලෙස දියුණු කරන ලද පොදු සාමාන්‍ය පරීක්ෂණයක් වසර 5, 9, 11 හා 13 න් අවසන් වන එක් එක් ප්‍රධාන අවධි හතර අවසානයේ දී ලබා දිය යුතු බව යෝජනා කරමු. එම සාමාන්‍ය පොදු පරීක්ෂණයේ මූලික අරමුණ වියයුත්තේ එක් එක් ප්‍රධාන අවධිය පසු කරන සියලු දරුවන්ට අවම නිපුණතා ලබා දීම සඳහා පාසැල් වලට බල පෑමක් ඇති කිරීම ය.

එවැනි එක් එක් සාමාන්‍ය පොදු පරීක්ෂණයක ද්විතීයික ඵලයක් ලෙස, ඉහල නිපුණතා මට්ටමෙන් වැඩි සාධනයක් පෙන්වන සිසුන් තෝරා එම සිසුනට එක් එක් අවධිය අවසානයේ ශිෂ්‍යත්ව ප්‍රධානය කර හැකිය. එවිට පහ වසර අවසානයේ පැවැත්වෙන විභාගය යනු ජීවිතයේ එකම තීරණාත්මක අවස්ථාව ලෙස සලකා දෙමාපියන්ගෙන් හා සමාජයෙන් ප්‍රාථමික අවධියේ කුඩා දරුවන්ට එල්ල වෙන අනවශ්‍ය පීඩනය අඩු කළ හැක.

දියුණු කරන ලද පොදු සාමාන්‍ය ප්‍රශ්න පත්‍රයක් පත්‍රයක් වසර 5, 9 , 11 හා 13 අවසානයේදී ලබා දීම තුලින් දහතුන් වසරක අධ්‍යාපනය සඳහා සිසුන් ඉදිරියට ගෙන යාමට පාසැල් වලට අවශ්‍ය තොරතුරු ලබා දෙන බව අපේ විශ්වාශයයි. එවිට විභාගය එක් එක් පාසැල විසින් තම භාරයේ සිටින සෑම දරුවකුටම අත්‍යාවශ්‍ය අවම නිපුණතා ලබා දී ඔවුනට ඉදිරියට යාමට සැලැස් වීමේ තම මූලික කටයුත්ත ඉටු කරනවා ද සොයා බැලීමේ යාන්ත්‍රණයක් වනු ඇත.

වගු අංක 1 හි අධ්‍යාපන සාධනයේ සංඝටක හතරින් පළමුවැන්න ලෙස C කොලමෙන් යෝජනා කර ඇත්තේ එක් එක් ප්‍රධාන අවධිය අවසානයේ සිසුන් මුහුණ දිය යුතු එවැනි සාමාන්‍ය පොදු පරීක්ෂණයකි.

යෝජනා අංක 10: පහ වසර පොදු සාමාන්‍ය පරීක්ෂණය ම ශිෂ්‍යත්ව ප්‍රධානය සඳහා   

ජාතික විභාග තුලින් විෂය දැනුම පිරික්සන අවස්ථා තුන පහ වසර ශිෂ්‍යත්ව විභාගය, අපොස (සාමාන්‍ය පෙළ), අපොස (උසස් පෙළ ) විභාග ලෙස වේ. මින් ශිෂ්‍යත්ව විභාගය දැනටමත් බුද්ධි පරීක්ෂණයක් ලෙස ඉදිරිපත් කෙරෙන පළමුවැනි ප්‍රශ්න පත්‍රයක් සහ විෂය දැනුම පරීක්ෂා කරන දෙවන ප්‍රශ්න පත්‍රයක් ලෙස සැකසී ඇත. අපගේ යෝජනාව වන්නේ මවු බස හැරුණු විට විෂය දැනුම පිරික්සන ප්‍රශ්න එම විභාගයෙන් ඉවත් කර විෂය දැනුම පිරික්සීම පාසැල් පාදක තක්සේරුකරණ වලට සීමා කල යුතු බවත් පහ වසරට යෝජිත පොදු සාමාන්‍ය පරීක්ෂණය ම ශිෂ්‍යත්ව විභාගයක් ලෙස යෙදිය යුතු බවත් ය.

ප්‍රාථමික විෂය මාලාවෙන් අපේක්ෂා කරන්නේ දරුවන් සතුටින් කරන ගවේෂණ තුලින් දැනුම ලබා ගැනීමයි. නමුත් දැනට පවත්වන ශිෂ්‍යත්ව විභාගයේ විෂය දැනුමට අදාල කොටස යන්න මතකයේ රදවා ගත යුතු කරුණු සමුදායක් වී ඇත. උදාහරණ ලෙස අප අවට ගස් වැල් යන මාතෘකාව යටතේ ශිෂ්‍යත්ව විභාගයෙන් අපේක්ෂා කරන්නේ විභාගයේ දී අසන ඕනෑම ශාකයක ඕනෑම ගුණයක් ගැන කරුණු දැක්වීමට සූදානම්ව සිටීමයි. ලගදී පළවුණු ශිෂ්‍යත්ව අත් පොතක 2000-2016 දක්වා ප්‍රශ්න පත්‍ර එක් කර තිබිණි. එම ප්‍රශ්න පත්තර සමූහය ගත් කල එහි ගස් වැල් පිලිබඳ අන්තර්ගතයට ශාක සියයට අධික ගණනක අතු කොළ මල් වල හැඩය, බෝ වන ආකාරය ආදී එකී නොකී තොරතුරැ අසා තිබුණි (වැඩි විස්තර සඳහා ඇමුණුම් අංක 6 බලන්න).

ශිෂ්‍යත්වයට සූදානම් කිරීම යනු මෙම සීමාවක් නොමැති ‘අදිසි’ විෂය මාලාව සඳහා සූදානම් වීමය. මෙය ඉතා ඛේදනීය තත්වයකි. මෙම තත්වය වැලක්වීමට අප යෝජනා කරන පරිදි විෂය දැනුම ඇගයීම ශිෂ්‍යත්ව විභාගයෙන් ඉවත් කර එය පාසැල් පාදක තක්සේරුකරණය හා ඇගයීම් වලට සීමා කල යුතුය.

නමුත් ප්‍රාථමික අවධියේ එම පාසැල් පාදක තක්සේරුකරණ තවත් තරඟකාරී ඇගයීමක් වීම වැළැක්වීමට සාමාන්‍ය පොදු පරීක්ෂණයේ ඉහළ මට්ටමේ නිපුණතා ලබන සිසුන්ට ශිෂ්‍යත්ව ලාභීන් හැටියට සුදුසු කම් ලැබීමට අතිරේක සුදුසු කමක් ලෙස ඔවුනගේ පාසැල් පාදක ඇගයීම් “සම්පූර්ණ කර ඇති ද නැතිද” යන්න පමණක් පිරික්සිය යුතු බව අපේ යෝජනාවයි. මුල් කාලයේ සාමාන්‍ය බුද්ධි පරීක්ෂණයක්ව පැවතුනු ශිෂ්‍යත්ව විභාගය විෂය දැනුම පිරික්සන විභාගයක් ද වූයේ ගුරුවරුන් විෂය දැනුමට අවධානය නොදේය යන තර්කය නිසාය. මෙවැනි පාසැල් පාදක ඇගයීම් සම්පූර්ණ කර තිබීම ශිෂ්‍යත්වය සඳහා පමණක් නොව ප්‍රාථමික සහතිකය සඳහා අවැසියක් (requirement) කිරීම තුලින් එම තර්කයට පිළිතුරු ලැබේ යයි අපි විශ්වාස කරමු.

ඊට අමතරව අධ්‍යාපන අමාත්‍යාංශය විසින් දැනටමත් චක්‍ර ලේඛන අංක 23/2017 හරහා වර්ෂ 2017 හා ඉන් ඔබ්බට පාසැල් පාදක ඇගයීම් ක්‍රමය ක්‍රියාත්මක කිරීමට උපදෙස් නිකුත් කර ඇත. එම උපදෙස් අනුව පාසැල් පාදක තක්සේරුකරණ ලකුණු වාර්තා කිරීමට ආකෘතියක්[13] ද සපයා ඇත. පාසැල් අධ්‍යාපන කටයුතු විමර්ශනය සඳහා සුපරීකෂකවරුන් බඳවා ගැනීම දැනටමත් ආරම්භ කර ඇත.

කනිෂ්ඨ ද්විතීයික අවධියේ දී විෂය දැනුම ඇගයීම කරන්නේ පාසැල්, කලාප හෝ පළාත් මට්ටමෙන් පමණි. ජ්‍යෙෂ්ඨ ද්විතීයික අවධියේ කෙරෙන අ.පො.ස. සාමාන්‍ය පෙළ විභාගය සඳහා දැනටමත් ජාතික මට්ටමෙන් සාමාන්‍ය පෙළ සිසුන්ට මුහුණ දෙන්නට සිදු වන විෂය සංඛ්‍යාව අඩු කර එම ඌන පූරණය පාසැල් මට්ටමෙන් සිදු කිරීමට සාකාච්ඡා වෙමින් පවතී. උසස් පෙළ සඳහා පාසැල් මට්ටමෙන් ඇගයෙන වෘත්තීය විෂයයන් මාලාවක් ද ඉදිරිපත් කිරීමට නියමිතය. සෑම ප්‍රශ්න පත්‍රයකම අවම නිපුණතා හා ඉහළ නිපුණතා මට්ටම් පිරික්සීම සඳහා යොදා ගත යුතු බවටද නිර්දේශ වී ඇත.

මේ සන්ධර්භය යටතේ ශිෂ්‍යත්ව විභාගය සාමාන්‍ය පොදු පරීක්ෂනයකට ලඝු කර, විෂය දැනුම පාසැල් මට්ටමෙන් පිරික්සීමේ අපගේ යෝජනාව, දැනට ක්‍රියාත්මක වෙමින් පවතින ප්‍රතිපත්ති වලට අනුකූල වේ. එම නිසා ශිෂ්‍යත්ව විභාගයට විකල්පය ලෙස ප්‍රාථමික අදියර අවසානයේ පවත්වන පොදු සාමාන්‍ය පරීක්ෂණයම සුදුසු වේ යයි අපි නිර්දේශ කරමු.

යෝජනා අංක 11: අමතර පොදු නිපුණතා ඇගයීම සඳහා වැඩ ගොනු

අධ්‍යාපන කොමිසම් සභාවේ 1992 වාර්තාවෙන් පළමු වරට ජාතික අධ්‍යාපන අරමුණු(ඇමුණුම් අංක 7) හා ඒ අරමුණු වලට එලඹීම සඳහා සිසුන් වෙත ලබා දිය යුතු පොදු නිපුණතා කට්ටලයක් (ඇමුණුම් අංක 8) හඳුන්වා දුනි.

2003 අධ්‍යාපන කොමිසම වාර්තාවෙන් යාවත් කාලීන කරන ලදුව අදටත් සෑම ගුරු අත් පොතක් ආරම්භයේ මෙම අරමුණු හා ඒ අදාළ නිපුණතා දැක්වෙයි. එම හැටකට අධික නිපුණතා සංඛ්‍යාව සන්නිවේදනය, පෞරුෂත්ව වර්ධනය, පරිසරය, වැඩ ලෝකය, ආගම හා සාර ධර්ම, ක්‍රීඩා හා විවේකය, ඉගෙනීමට ඉගෙනුම යන ප්‍රධාන නිපුණතා කාණ්ඩ අනුව වර්ග කර පාසැල් අධ්‍යාපනයේ හරය ලෙස එම නිපුණතා නම් කර ඇත. එසේ නමුත් තවමත් පාසැල් පද්ධතියෙන් වසර 13 හෝ ඊට පෙර පාසැල හැර යන දරුවකුට ඇගයීමක් ලෙස ලබා දෙනුයේ විෂය දැනුම විමසන ලිඛිත පරීක්ෂණ වල ප්‍රතිඵල පමණි.

ඊට පිළියමක් ලෙස අප විසින් යෝජනා කරනුයේ පෞරුෂත්ව වර්ධනය ඇතුළු එවැනි පොදු නිපුණතා ඇගයීම සඳහා ශිෂ්‍ය වැඩ ගොනු (හෙවත් Student portfolios) යොදා ගැනීමය. ඇත්තෙන්ම මෙවැනි වැඩ ගොනු අනිවාර්යෙන්ම සෞඛ්‍යය හා ශාරීරික අධ්‍යාපනය හා දෙවන බස පිලිබඳ ප්‍රවීණතාවය පෙන්වීමට යොදා ගත යුතු බව ජාතික අධ්‍යාපන කොමිසම යෝජනා කර ඇත. (NEC, 2016; 28 වන පිටුව).[14]

මෙවැනි පොදු නිපුණතා හඳුනා ගැනීම හා ඒවාට පිළිගැනීමක් දීම තුලින් දැනට ලෝකයේ පිළිගත් ක්‍රමයේ සාකල්‍ය (Holisitc) අධ්‍යාපනයක් ලබා ගැනීමට සිසුනට අවස්ථාව ලැබෙනු ඇත. රජය විසින් 12-13 වසර සඳහා යෝජනා කර ඇති තාක්ෂණික හා වෘත්තීය පාඨ මාලා සඳහා මෙන්ම ජීවිතය සඳහා ද සිසුනට වඩා හොඳ සූදානමක් ලැබෙනු ඇත.

යෝජනා අංක 12: ශිෂ්‍ය ප්‍රතිඵල වාර්තා කිරීමේ හා පාසැල් ඇගයීමේ නව ක්‍රම වේදයක්

සිංගප්පූරුව වැනි රටවල අධ්‍යාපන බලධාරීන් විසින් අ.පො.ස. සාමාන්‍ය පෙළ ප්‍රතිඵල වාර්තා කරනුයේ වැඩ එක හෝ තුන සමත් අයගේ ප්‍රතිශතය ලෙසය.[15] අපේ රටේ අ.පො.ස. සාමාන්‍ය පෙළ සමත් වීම මවු බස හා ගණිතය ඇතුළුව විෂය හතකින් සමත්වීම ලෙස නිර්වචනය වී ඇත. ඇත්තෙන්ම රජයේ වසර 13 ක් අධ්‍යාපන ප්‍රතිපත්තිය ක්‍රියාත්මක කිරීමේ දී අ.පො.ස. සාමාන්‍ය පෙළ සාමාර්ථය කෙසේ  නිර්වචනය කරන්නේ යන්න සොයා බැලිය යුතුය.

දැනට ඇති නිර්ණායක අනුව ජාතික විභාග තුනෙන් හොඳම ප්‍රතිඵල පෙන්වීම සඳහා පාසැල් අතර ඇත්තේ තියුණු තරඟකාරීත්වයකි. විභාග සමත් වන දරුවන් ජීවිතයට සූදානම්ද නැද්ද යන්න ගැන අපේ අවධානයක් නැත. එයට එක් හේතුවක් වන්නේ අපට දැනට වෙනත් නිරපේක්ෂ මිනුම් නොමැති කමයි. එවැනි නිරපේක්ෂ මිනුම ලෙසක් අප විසින් යෝජනා කරන අධ්‍යාපන සාධන රාමුවේ පළමුවැනි පරීක්ෂණය වන පොදු සාමාන්‍ය පරීක්ෂණය විශේෂයෙන් වැදගත් වනු ඇත. සෑම පාසලකම මූලික වගකීම විය යුත්තේ තම භාරයේ සිටින දරුන්ගෙන් සියයට සියයක්ම පොදු සාමාන්‍ය පරීක්ෂණයක අවම නිපුණතා මට්ටම හෝ ඉන් ඉහලට ගෙන යාමය. මෙම නිර්ණායකය පාසැල් ඇගයීමේ නව ක්‍රමවේදයක් විය හැක. එක් එක් ප්‍රධාන අදියර නිම කිරීමෙන් පසු ලබා දීමට අප විසින් යෝජනා කරන ප්‍රාථමික, කණිෂ්ඨ ද්විතීයික, ජ්‍යෙෂ්ඨ ද්විතියක හෝ උසස් ද්විතීයික සහතික (වගු අංක 1, G කොලම) තුලින් ද ශිෂ්‍ය ප්‍රතිඵල වාර්තා කිරීමේ පමණක් නොව පාසැල් ඇගයීමේ නව ක්‍රම වේදයක් ඇති කර හැක. මෙහිදී පාසැලක වගකීම වන්නේ සෑම සිසුවකුටම තම විෂය නිපුණතාවන්ට අමතරව වෙනත් පෞරුෂත්වය හා පුරවැසි පුහුණුවට අදාළ නිපුණතා සාක්ෂි ඇතිව පෙන්වා දිය හැකි සහතිකයක් ලබා දීමය. ඇමුණුම් අංක 10න් අපි එවැනි සහතිකයක් සඳහා ආකෘතියක් දක්වා සිටිමු.  


[1] සංගණන වලට අනුව ලංකාවේ වයස 20-29 අතර තරුණ තරුණියන්ගෙන් රාජ්‍ය විශ්ව විද්‍යාල තුලින් නොමිලේ  අධ්‍යාපනයක් ලබන්නේ 4% ක් පමණි. තවත් 3% ක් වෘත්තීය අධ්‍යාපනය ලබති.   තවත් 7% ක් වෙනත් තෘතීයික අධ්‍යාපන පහසුකම් සලසා ගනිති. එම වයස් කාණ්ඩයේ ම 50% කට ආසන්න කොටසක් අ.පො.ස. සාමාන්‍ය පෙළ අසමත් වූවන් ලෙස සමාජයට එක්ව ඇත (MoYSD, 2014). ඉතිරි 35-40% අතර කොටස විභාග සමත් වූවන් ලෙස සැලකෙන නමුත් ඔවුනට ජීවිතයට අවශ්‍ය නිපුනතා පාසැල්  අධ්‍යාපනයෙන්  ලැබුණේද යන්න අප විසින් විමසිය යුතුව ඇත.

[2] සෑම වර්ෂයකම අගෝස්තු මාසයේ දී පැවැත්වීමට; විස්තර සඳහායෝජනා අංක 9 බලන්න.

[3] වසර 5  හා 9 අවසානයේ විෂය දැනුම පරීක්ෂණයක් නැත;  වසර 11 හා 13 සඳහා සෑම වර්ෂයකම නොවැම්බර් සහ දෙසැම්බර් මාස වල දී පැවැත්වීමට; වැඩි  විස්තර සඳහා යෝජනා අංක 10 බලන්න

[4] අධ්‍යාපන අමාත්‍යංශයේ චක්‍ර ලේඛ අංක 23/2017 ට අනුව

[5]  ජාතික පොදු නිපුණතා වලින් විශේෂයෙන්ම පෞර්ෂත්ව වර්ධනය හා පුරවැසි පුහුණුවට අදාළ නිපුණතා ඇගයීම සඳහා; වැඩි විස්තර සඳහා යෝජනා අංක 11 බලන්න.

[6] ශිෂ්‍යත්වයේ අවසන් වටයට තේරුනු සිසුන් ගේ ආගම, භාෂා, ගණිත සහ පරිසරය අධ්‍යයනය පිළිබඳ පාසැල් පාදක අගැයීම් සම්පූර්ණ කර ඇති නැතිද පමණක් සොයා බලනු ඇත.

[7]  අනිවාර්ය විෂයයන් 6: ආගම සහ සාර්ධර්ම අධ්‍යාපනය, පළමුවන භාෂාව, ගණිතය, විද්‍යාව, ඉංග්‍රීසි සහ ප්‍රජාචාරය සහ සමාජ අධ්‍යයනය; කාණ්ඩ 1: සෞන්දර්ය අධ්‍යයනය/වෙනත් භාෂා; කාණ්ඩ 2: තාක්ෂණික අධ්‍යාපනය; කාණ්ඩ 3: දෙවන භාෂාව, ශාරීරික අධ්‍යාපනය සහ තොරතුරු සහ සන්නිවේදන තාක්ෂණය

[8] අනිවාර්ය විෂයන් 6: ආගම සහ සාර්ධර්ම අධ්‍යාපනය, පළමුවන භාෂාව, ගණිතය, විද්‍යාව, ඉංග්‍රීසි සහ ප්‍රජාචාරය සහ සමාජ අධ්‍යයනය

[9]  අනිවාර්ය විෂයයන් 6 හැරුණු විට 1,2,3 කාණ්ඩ  තෝරා ගත් විෂයයන් තුනක් සඳහා සිසුන්ට පරීක්ෂණ පැවැත්වෙනු ඇත.

[10] දැනට පවතින අධ්‍යයන ධාරා හතරට අයත් විෂයයන් 62 හෝ ඊට අඩු සංඛ්‍යාවක්

[11] සමහර විෂයයන් අගැයීම කරනු ඇත්තේ පාසැල් මට්ටමින් පමණකි

[12] Recommendation 97. Two papers should be prepared for G.C.E. O-L Mathematics test. Paper I will assess ‘Minimum Competency’ and its content and the competencies should be identified in the syllabus. Paper II will assess the ‘Higher Order Abilities and Competencies’. A candidate who gets pass marks for Paper I should be deemed to have obtained a pass in G.C.E. O-L Mathematics. (NEC, 2016)”

[13] මෙම ආකෘතිය  තුලින් ගුරුවරුන්ගේ ඉගෙනුම් ඉගැන්වීම ක්‍රියාවලියට බාධාවක් වන ලිපිකරු වැඩ වල යෙදීමට සිදු වේ ද යන්න ගැන අප විසින් සැලකිලිමත් විය යුතුව ඇත.

[14] Recommendation 96: Six core and two optional subjects should be tested at G.C.E. O-L examination. Second National Language, and Health and Physical Education should be assessed as portfolio assessment

[15] In a joint press release, the Ministry of Education (MOE) and the Singapore Examinations and Assessment Board said on Monday (Jan 11) that 96.1 per cent of the students attained at least three passes, while 99.9 per cent passed at least one subject. These results were largely similar to the previous batch’s 95.9 per cent and 99.9 per cent, respectively.

http://www.straitstimes.com/singapore/education/record-breaking-year-for-o-level-results-with-838-of-students-passing-5-or-more

Why maintain a massive memory-testing examination system?

මතකය විමසන දැවැන්ත විභාග ව්‍යාපාරයක් පවත්වාගෙන යන්නේ ඇයි?

Anidda 29 April,2023

මීට පෙර මා විසින්  8% ක අභිවෘද්ධිය සඳහා 92% කට  මූලික අධ්‍යාපනය අහිමි කිරීම සාධාරණද යනුවෙන් ප්‍රශ්නයක් නැගුවෙමි.  එහි අරමුණ වූයේ පොදු අධ්‍යාපන ප්‍රතිපාදන වලින් අසාමාන්‍ය ප්‍රතිශතයක් උසස් අධ්‍යාපනය සඳහා යෙදවීමේ සංසිද්ධිය විග්‍රහ කරමින්  එම විකෘතිය නිවැරදි කිරීමේ අවශ්‍යතාවයට අවධානය යොමු කිරීමය.

මෙම  ලිපියෙන් උත්සාහ  කෙරෙන්නේ සමානාත්මතාවයේ නාමයෙන් කෙරෙන තවත් එවැනිම අසාධාරණ හා හානිකර සංසිද්ධියක් වන මතකය විමසන දැවැන්ත විභාග ව්‍යාපාරයක් පවත්වාගෙන යාම පිළිබඳව අවධානය යොමු කිරීමයි.

අපේ ජාතික විභාග ක්‍රමය දැවැන්ත ව්‍යාපාරයක් ලෙස හැඳින්වීම අතිශයෝක්තියක් නොවේ.

අ.පො.ස. උසස් පෙළ විභාගය යනු විෂයයන් 60 කට වැඩි  ප්‍රමාණයක් සඳහා අවශ්‍ය පරිදි භාෂා තුනකින් හා එක විෂයකට ප්‍රශ්න පත්‍ර දෙක බැගින් වනසේ මාසයක් හෝ ඊට වැඩි කාලයක් පුරා රටපුරා පැවැත්වෙන්නකි. සංසන්දනාත්මකව  මහජන චීනයේ උසස් පෙලට සමාන්තර ගාඕ-කාඕ විභාගය පැවැත්වෙන්නේ හර විෂයයන් පහළොවකට නොවැඩි ගණනකට සීමා කරමිනි.

ශ්‍රී ලංකාවේ අ.පො.ස. සාමාන්‍ය පෙළ විභාගයද විෂයන් 50+ ක් සඳහා අපොස උසස් පෙළ පවත්වන ආකාරයටම පැවැත්වේ. පහ ශ්‍රේණිය ශිෂ්‍යත්ව විභාගය සමන්විත වන්නේ එක් දිනක් තුළ නිමකරන  ප්‍රශ්න පත්‍ර දෙකකින් පමණි. නමුත් එය මගින් කුඩා දරුවන්  මෙන්ම  සමස්ත ප්‍රාථමික අධ්‍යාපන ක්‍රමයටම ඇති කරන  පීඩනය හා තරඟකාරීත්වය නිසා එයද තවත් දැවැන්ත ව්‍යාපාරයක් බවට පත්ව ඇත

මෙහිදී විභාග තුනේදීම ප්‍රශ්න පත්‍ර සැකසීම, ඒවා මුද්‍රණය කර විභාග පැවත්වීම, හා උත්තර පත්‍ර ලකුණු කිරීම  හා ප්‍රතිඵල ප්‍රකාශ කිරීම යන සෑම පියවරක්ම ගනුදෙනු කරුවන් අතර කෙරෙන පුළුල් මූල්‍ය කටයුතු සමූහයක එකතුවකි.

පළමුව, රජය විඉස්න්  තාවකාලිකව මුදලට   බදවා ගන්නා උපදේශකයින් රාශියක් මේ විභාග ව්‍යාපාරය සඳහා යොදා ගැනේ. මා දන්නා තරමට උසස් පෙළ එක ප්‍රශ්න පත්‍රයකට ප්‍රධාන සුපරීක්ෂකවරයකු හා තවත් පස් දෙනෙකුගෙන් පමණ කමිටුවක් ඇත. ප්‍රධාන සුපරීක්ෂකවරයකු අනිවාර්යෙන් විශ්ව විද්‍යාල ආචාර්ය වරයෙක් වන අතර කමිටු  වලත් වැඩි දෙනෙකු විශ්ව විද්‍යාල වල ආචාර්ය වරුන්ගෙන් තෝරා ගනී. මා දකින  අන්දමට පාසල අධ්‍යාපනයේ දැනුම විමසන විභාග වලට විශ්වවිද්‍යාල ආචාර්යවරුන් තීරකයන් ලෙස සම්බන්ධ වීම  වීම ප්‍රශ්නකාරීය.

පළමු ප්‍රශ්නය අපොස උසස් පෙළ විෂය මාලාව සහ එම විභාගයේ සංයුතිය  තීරණය කිරීමට අවශ්‍ය අධ්‍යාපන විද්‍යාව හෝ ඇගයීම් විද්‍යාව පිලිබඳ  දැනුම හෝ පාසල් අධ්‍යාපනය පිළිබඳ දැනුම විශ්වවිද්‍යාල ආචාර්යවරුන්ට නොමැති වීමය.  දෙවනුව ඔවුන්ගේ මූලිකත්වය නිසා පාසල් විෂයමාලාවන්ට අනවශ්‍ය ලෙස විශාල න්‍යායික අන්තරගතයක් එකතුවී ඇති අතර විභාග ප්‍රශ්න පත්‍ර සැකසෙන්නේ එම අන්තරගතයේ  කටපාඩම පරීක්ෂා කිරීමටයි. තුන්වෙනුව බදු ගෙවන්නන් විසින් පාසල් ගුරුවරුන්ට හෝ වෙනත් රජයේ සේවකයින්ට වඩා  බොහෝ සේ වැඩි පඩියක් විශ්වවිද්‍යාල ආචාර්යවරුන්ට ගෙවන්නේ  එම ආචාර්ය වරුන් විසින් උපාධි හා පශ්චාත් උපාධි මට්ටමේ ඉගැන්වීමේ සහ පර්යේෂණ වල යෙදවීමට  මිස පාසල් මට්ටමේ දැනුම පිළිබඳ තම දක්ෂතාවය පෙන්වීමට නොවේ.

එම රජය හා විභාග පරීක්ෂකවරුන් අතර වන ගනුදෙනුවට වඩා දෙමාපියන් හා උපකාරක පන්ති ගුරුවරුන් හෝ මුද්‍රණ හා පොත් ප්‍රකාශකයින් අතර සිදුවන  මූල්‍ය ගනුදෙනුව  වඩා බරපතල බවට කරුණු ඇත. 2003 ලෝක බැංකු විශ්ලේෂණයකට අනුව පුද්ගලික මට්ටමෙන් අධ්‍යාපනය  සඳහා රටේ කෙරෙන වියදම  මුළු අධ්‍යාපන වියදමෙන් 20% ක් වන බවට ඇස්තමේන්තු කර ඇත.  අළුත්ම දත්ත අපට නැතත් සෑම නගර සුළු නගර මධ්‍යයේ ඇති උපකාරක පන්ති  දැන්වීම් පූවරු හා පොත් සාප්පු වල ගොඩ  ගසා ඇති උපකාරක පොත් හා පූර්ව ප්‍රශ්න පත්‍ර ගොනු වලින් අපට මේ වියදම ගැන අනුමානයක් කල හැක.

මේ මූල්‍ය වියදමට අමතරව මෙම විභාග තුන ජන ජීවිතයට කෙරෙන අනිසි බල පෑමද සුළු පටු නොවේ.   ඇත්තෙන්ම පාසල් වයසේ දරුවන් ඇති පවුල් සම්පූර්ණයෙන්ම  ජාතික විභාග තුනේ කාලසටහන් වටා ඔවුන්ගේ ජීවිත සංවිධානය කර ගනී. බොහෝ විට විභාග කේන්ද්‍ර කරගෙන පැවතෙන ජීවිතය  නිසා  ආචිචිගේ මළගම හෝ හත්දවසේ දානයේ සිට  පවුලේ, ඥාතීන්ගේ, රටේ තොටේ වැදගත් සිදුවීම්, සංස්කෘතික හෝ විනෝද කටයුතු  වලදී පවුලේ සහභාගිත්වය දෙවැනි තැනට වැටේ.

ඊට අමතරව මෙම විභාග පැවැත්වීම සඳහා පාසල් වසා දැමීම හා ප්‍රශ්න පත්‍ර ලකුණු කිරීමට ගුරුවරුන් පාසල් රාජකාරිවලින් ඉවත් කිරීම අවශ්‍ය වේ. විදුලි අර්බුදයක් පවතින මොහොතක විභාගවලට පෙනී සිටින සිසුන්ගේ ප්‍රයෝජනය සඳහා විදුලි බලය සැපයීම සඳහා බල ශක්ති පිලිබඳ ජාතික ප්‍රතිපත්ති ලිහිල් කරන ලෙස  ඉල්ලීම් කිරීම් ඉහලම මට්ටමේ සිට කෙරෙන ජනප්‍රියතා උපක්‍රම බවට පත්ව ඇත. මේ මහා විභාග කලබලයට යටින් ඇත්තේ කුමක්දැයි සොයා බැලීමට කිසිවකුට උවමනාවක් ඇති බවනොපෙනේ.

ජාතික විභාග කලබලය පිටුපස ඇති අසෝබන යථාර්තය

මා කලින් සඳහන් කල පරිදී විශ්වවිද්‍යාල ආචාර්යවරුන් විසින් අධ්‍යාපන පොදු සහතික පත්‍ර (අපොස) උසස් පෙළ විෂය මාලාව සහ එම විභාගයේ සංයුතිය පිළබඳ තීරකයින් වීමේ අනිසි විපාක අපොස සාමාන්‍ය පෙළ විභාගයට  මෙන්ම  1-11 ශ්‍රේණිවල ඉගැන්වීමටද බලපායි. දැවැන්ත අන්තර්ගතයක් කටපාඩම් කර පැය තුනක ප්‍රශ්න පත්‍ර දෙකකින් වැමෑරීමට දරුවන් පුහුණු කිරීම අරඹන්නේ ප්‍රාථමික අවධියේ සිටමය.   මෙහිදී විෂය මාලාවේ අභිප්‍රායයන්ට පටහැනිව අපොස උසස් පෙල අනුව අනිකුත් විභාග මෙන්ම ඉගෙනුම් ඉගැන්වීම් ක්‍රියාවලියද පෙළ ගැසේ.

යම් යම් දුර්වලතා  තිබුනත් 1-11 ශ්‍රේණිවල විෂයමාලාව  අධ්‍යාපනයේ  ජාතික අරමුණු සහ ඒවා සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහා අවශ්‍ය නිපුණතා අනුසාරයෙන් සකස් කර ඇත. නමුත් ගුරුවරුන්ගේ කාර්ය සාධනය මනින්නේ  එම අරමුණු වලට සම්බන්ධයක් නැති ඉලක්ක ලබා දෙමිනි. උදහරණ ලෙස එම ඉලක්ක වන්නේ (1) පහ ශ්‍රේණිය ශිෂ්‍යත්ව විභාගයේ ප්‍රශ්න පත්‍ර දෙකටම අවම වශයෙන් 35% ඉක්මවා ලකුණු ගත් සිසුන් ප්‍රතිශතය (2) සාමාන්‍ය පෙළ විෂයන් හයකට අවම වශයෙන් 35%ක් ලකුණු ගත් සිසුන් ප්‍රතිශතය ; සහ (3)  උසස් පෙළට විෂයන් තුනකින් අවම වශයෙන් 35% ක් ලකුණු ගත් සිසුන් ප්‍රතිශතය යන ඒවායි. මෙහිදී සිසුවකුගේ අවුරුදු පහක, එකොළහක, හෝ දහතුනක පාසල් ජීවිතය  අදාළ විෂයයන් සඳහා පැය තුනක ප්‍රශ්න පත්‍ර දෙකකින් හෝ ඊට වැඩි ගණනකින් සාමාර්ථ ලබා ගැනීමට ලඝු කරමින් සිසුන්ට සාකල්‍ය අධ්‍යාපනයක් ලබා දීමේ වගකීම ගුරුවරුන්ගෙන් ඉවත් කර ඇත.  .

එසේම අධ්‍යාපනයේ අපේක්ෂිත ප්‍රතිඵලය ලෙස නම් කරන ලද නිපුණතා හතට , එනම් (1) සන්නිවේදනය (2) නායකත්වය ඇතුළු පෞරුෂ සංවර්ධනය (3) භෞතික, ජීව  සහ සමාජ පරිසරය පිළිබඳ දැනුවත්භාවය, සංවේදීතාව සහ කුසලතා (4) ආගම සහ සාර ධර්ම  (5) ක්‍රීඩා සහ විවේකය (6) ඉගෙනීමට ඉගෙනීම සහ (7) වැඩ ලෝකයට  සූදානම – සත පහක වටිනාකමක් නොදේ.

අවසානයේදී මෙවැනි විශ්ව විද්‍යාලයට තෝරා ගැනීම අරමුණු කරගනිමින් පවත්වන විභාග පද්ධතියකින් ප්‍රතිලාභ ලබන්නේ වයස 19-24 අතර තරුණයන්ගෙන් 8% ක් පමණි. එම  විභාග බාධක පනිමින් කල් ගත කරමින් අවසානයේ වීසි වෙන 92% බහුතරයකට සිදු වෙන හානිය ජාතික අපරාධයකි.

ගැටලුව විසඳීමට නිර්දේශ විශාල ප්‍රමාණයක් ඇති නමුත් ඒවා මෙතෙක් ක්‍රියාත්මක වී නැත.

ශ්‍රී ලංකාවේ අධ්‍යාපනයේ ගැටලුවලට මූලික හේතුව ලෙස අධ්‍යාපන ක්‍රමයේ විභාග කේන්ද්‍රීය ස්වභාවය යන්න බවට  පුළුල් එකඟත්වයක් ඇත. මීට අවුරුද ගණනකට  පෙර   ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද විභාග ක්‍රමය සහ/හෝ සාමාන්‍ය අධ්‍යාපනය පිළිබඳ ප්‍රධාන වාර්තා තුනකින්ම  මෙම නිරීක්‍ෂණය නැවත අවධාරණය කෙරේ ((MoE, 2009; NEC, 2014 සහ NEC, 2016).

“සාමාන්‍ය පෙළ සහ උසස් පෙළ විභාග අරමුණු  සාමාන්‍ය අධ්‍යාපනයේ අරමුණු සමඟ නොගැලපෙන අතර, ඒවා නිසා සිසුන්ගේ , දෙමාපියන්ගේ  සහ පාසල්වල විභාග දිශානතියක් ඇතිවී ඇත. මෙම  විභාග 21 වන සියවසේ අධ්‍යාපනය සඳහා වූ රාමුව නොසලකා හරිමින් අන්තර්ගතයෙන්  බර සහ ඒකාකෘතික සංජානන ඉගෙනුම් ආකෘතියක් මත දිගටම පවතී (MoE, 2009).

අධ්‍යාපනයේ  විභාග කේන්ද්‍රීය බව අඩු කිරීම  පත් කිරීම සඳහා ජාතික අධ්‍යාපන ආයතනය   විසින් කරන ලද නිර්දේශවලට ඇතුළත් වන්නේ – (1) ජාතික විභාගවලදී අඩු විෂයන් සංඛ්‍යාවක් ලබා දීම  (2) දරුවෙකුගේ පූර්ණ සංවර්ධනය ග්‍රහණය කර ගන්නා සහ ජාතික පරීක්ෂණවලට අනුපූරක වන පාසල් පාදක ඇගයීම් වලට  වැඩි බරක් දීම  සහ (3) විවිධ නිපුණතා මට්ටම්වල සිසුන්ට විභාගය අර්ථවත් වන පරිදි අවම නිපුණතාවය සහ ඉහළ පෙළේ නිපුණතාවය මැනෙන ලෙස ප්‍රශ්න පත්‍ර සැකසීම යන්නය. නමුත් මේ කිසිවක් අද වෙනත් ක්‍රියාත්මක වී නැත.

වාසනාවකට හෝ අවසනාවකට ආර්ථික  අර්බූදය විසින් අපට මගක් පෙන්වයි.

මෙම වන විට 2022 සඳහා අපොස උසස් පෙළ විභාග ප්‍රශ්න පත්‍ර ඇගයීම දැඩි ප්‍රශ්නයක් වී ඇත. ඒවා භාරව සිටින  විශ්ව විද්‍යාල ඇදුරන් විසින් තමන විසින් ගෙවිය යුතු බදු අඩු කර ගැනීමේ වෘත්තීය ඉල්ලීම් දිනා ගැනීම සඳහා උසස් පෙළ විභාගය දඩ මීමා කර ගෙන ඇත. ගුරුවරුන්ගේ විරෝධය වඩා සාධාරණය. එයට  පදනම් වී  ඇත්තේ  විභාගය  හා කෙලින්ම සම්බන්ධ  මූල්‍ය ප්‍රශ්න පිළිබඳවයි.  

විභාග ප්‍රශ්න පත්‍ර ඇගයීමේ ප්‍රශ්නයට කෙටි කාලීන යෝජනවක් ලෙස ඩලස් අලහප්පෙරුම මන්ත්‍රීවරයා විසින්  පසු ගියදා පාර්ලිමේන්තුවේ කියා සිටියේ අපොස සාමාන්‍යපෙළ අත්‍යවශ්‍ය විභාගයක් නොවන බවත් 2023 සඳහා එය නොපැවැත්වීමට දැන්ම තීරණයක්  ගත යුතු බවත්ය.

නමුත් ආර්ථික අර්බූදය අද හෙට නිම වන එකක් නොවේ. රජයක් හැටියට ණය අර්බූදයෙන් මිදීමට නම් ප්‍රාථමික  අයවැය  පරතරය ධන අගයක් බවට පත්කිරීමට නියමිතව ඇත. එනම් ආදායමට වඩා වියදම් අඩු කර ගත යුතුව ඇත.  මෙය අධ්‍යාපන ප්‍රතිපාදන වලටද අනිවාර්යෙන් බල පානු  ඇත. ඒ නිසා පැලැස්තර විසදුම් වලින් ඔබ්බට ගොස් 2024 වන විට ආරම්භ කර 2025 වන විට  වන විට මහා වියදමකින් විෂයයන් 50-60 අනුසාරයෙන් පැවැත්වෙන මේ විභාග පද්ධතිය  සීමා කරමින් ක්‍රියාකාරකම් මූලිකව පාසල්  මට්ටමෙන් කෙරෙන ඇගයීම් හා එක්ව කෙරෙන වඩා ඵලදායී ක්‍රමයකට  වෙනස් විය යුතුමය.

Why provide free higher education for 8% at the expense of essentials of learning for 92%?

8% ක් සඳහා නොමිලේ උසස් අධ්‍යාපනය ලබා දීමට 92% කගේ ඉගෙනුම කැප කිරීම සාධාරණද? |

Anidda 29 April,2023

https://www.ft.lk/columns/Why-provide-free-higher-education-for-8-at-the-expense-of-essentials-of-learning-for-92/4-747686

සිංහල අවුරුද්ද යනු පරණ වැරදි  වලට  සමාව දී හෝ අමතක කර ඉදිරියට යාමට අවස්ථාවකි. ඉස්සර නම් අවුරුදු සැමරුවේ අටුකොටු අස්වැන්නෙන් පුරවා සියලු ණය පියවා ගෙනයි. දැන් එය එසේ නොවේ. ණය යනු රටක හෝ පවුලක ජීවිතයේ කොටසක් වෙලා. අපට අලුත් අවුරුද්දේ කරන්න පුළුවන් ණය වඩා හොඳින් කළමනාකරණය කර ගැනීමට අධිෂ්ඨාන කර ගැනීම පමණයි. .

ආර්ථික අර්බූදයත් සමග 2024 සඳහා අයවැයේ ප්‍රාථමික හිඟය යම් ප්‍රමාණයකින් අඩු කිරීමට රජය බැඳී සිටිනවා.  එම නිසා අධ්‍යාපනය මෙන්ම අනිකුත් ක්ෂේත්‍ර වලද යම් කප්පාදුවක් විම අනිවාර්යයි.

ආර්ථික දුෂ්කරතා  ඇතත් නැතත්, අධ්‍යාපනය සඳහා ආයෝජන දිගටම කරගෙන යා යුතුය. නමුත් සියල්ල පෙර සේම පැවතිය නොහැක. අධ්‍යාපනයේ ප්‍රමුඛතා හඳුනාගෙන ඒවාට වැඩි ආයෝජනයක් කිරීමත් වෙනත් තැනකින් අඩු කිරීමක් නොමැතිව ඉදිරියට යෑමට බැරි බව  අප විසින් තේරුම් ගත යුතුව ඇත.  

අවාසනාවකට, තත්ත්වයෙහි බරපතලකම ගැන ඉඟියක් වත් ප්‍රතිපත්ති  සම්පාදකයින්ගෙන්  පෙනෙන්නට නැත. උසස් අධ්‍යාපනය සඳහා ඇති අවස්ථා වැඩි කිරීමේ ක්‍රම හඳුනා ගැනීම පාර්ලිමේන්තුවේ තේරීම් කාරක සභාවකට පැවරී ඇත. නව වෛද්‍ය පීඨ සහ නව විශ්වවිද්‍යාල පිහිටුවීම සඳහා වන යෝජනා අයවැය කතාවේ ඇතුළත් විය. සමහර විට මේවා පිටුපස ඇත්තේ උසස් අධ්‍යාපනය සඳහා පුද්ගලික ආයෝජන එක් කර ගැනීමේ අප්‍රකාශිත අරමුණක් විය හැක. නමුත් මෙය රැවටිලිවලට කාලයක් නොවේ..

අප විසින් අටුවා ටීකා නොමැතිව උත්තරයක් සෙවිය යුත්තේ  – පෙර නොවූ විරූ ආර්ථික අර්බුදයක් හමුවේ අපගේ අධ්‍යාපන  ප්‍රමුඛතා  මොනවාද? ප්‍රමුඛතා නොවන දේවල් මොනවාද? – යන ප්‍රශ්නයටය.

ඒ සඳහා පළමු පියවරක් ලෙස – (1) පාසල් අධ්‍යාපනය  හාමත්  කරමින්  විශ්ව විද්‍යාල පෝෂණය කරන ප්‍රතිපත්තියක් පවතී හා  (2) පාසල්වල ඉගැන්වීම් සහ ඉගෙනුම් ක්‍රියාවලියට විශ්ව විද්‍යාල වල බලපෑම හානිකරය – යන කරුණු දෙක විස්තර කර දැක්වීමට මම බලාපොරොත්තු වෙමි.  

ලංකාවේ අධ්‍යාපන ප්‍රතිපාදන වලින් අසාමාන්‍ය ප්‍රතිශතයක් උසස් අධ්‍යාපනයට  යොමු කරයි යන්න  අළුත් නිරීක්ෂණයක් නොවේ. ලෝක බැංකුව 2003 වසරේ පලකළ  “Treasures of Education in Sri Lanka”වාර්තාවේ මෙසේ සඳහන් වෙයි.

“ලංකාවේ අධ්‍යාපනයේ සියලු තල සඳහා කෙරෙන පුනරාවර්තන වියදම් රටාවෙන් පෙනී යන්නේ, ශ්‍රී ලංකාවේ අධ්‍යාපන වියදම් යෙදීම ප්‍රාථමික හා ද්වීතියක අධ්‍යාපනයෙන් බැහැරව තෘතියික අධ්‍යාපනය සඳහා අනවශ්‍ය ලෙස නැඹුරු වී ඇති අතර එම රටාව ඉහළ කාර්ය සාධනයක් ඇති නැගෙනහිර ආසියාතික රටවල් වලින් පෙනෙන රටාවට  ප්‍රතිවිරුද්ධව පවතී”

එදා සිට අද දක්වා තත්වය තවත් නරක අතට හැරී ඇත.  විශ්ව විද්‍යාල අධ්‍යාපනය සඳහා එක  සිසුවකුට  වැයවුණ මුදල  2000 වසරේ පාසල් අධ්‍යාපනයට වඩා හය ගුණයක් නම් 2020 වන විට  එම අනුපාතය දහතුන දක්වා තවත් ඉහළ ගොස් ඇත.

මේ සංසිද්ධියට පාදක කරුණු තව දුරටත් විමසා බලමු.

ශ්‍රී ලංකාවේ අධ්‍යාපනය මෙහෙයවනු ලබන්නේ ප්‍රශ්නකාරී රාජ්‍ය විශ්වවිද්‍යාල පද්ධතියක් මගිනි

මුලින්ම අපේ රාජ්‍ය විශ්වවිද්‍යාලවල ප්‍රමිතියේ  ප්‍රශ්නකාරී බව සලකා බලමු.  

ශ්‍රී ලංකාවේ රාජ්‍ය විශ්වවිද්‍යාල යනු බාහිර වගවීමක් හෝ  විනිවිද භාවයක් නොමැති ආයතන සමූහයකි. . ලෝකයේ වෙනත්  රාජ්‍ය විශ්ව විද්‍යාල සඳහා ඔවුන් විසින් සිසුන් ඇතුළත් කර ගැනීමේදී  පෙන්වන තරඟකාරීත්වය (selectivity), සිසුන් අධ්‍යාපනයේ  රඳවා ගැනීම (retention rate) හා ඔවුන්ට  නිසි කලට උපාධියක් ලබා දී පිට කිරීම (Graduation rate) වැනි ප්‍රමිති මෙන්ම , සිසුන්ට ලබා දෙන අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මකභාවය පිලිබඳ  ප්‍රොක්සියක් ලෙස උගන්වන ආචාර්යවරුන්ගේ ප්‍රමිතියද වරින් වර රජය මගින් හෝ පිටස්තර ආයතන මගින් සොයා බැලේ. රජයේ විශ්ව විද්‍යාලවල පවා තම අධ්‍යාපනයේ වියදමෙන් කොටසක් සිසුන් විසින් ගෙවන බැවින් ඔවුන්ද තමන්ට ලැබෙන  අධ්‍යාපනය පිළිබඳව වඩා විචක්ෂණශීලී වේ.

ලංකාවේ විශ්ව විද්‍යාල  ආචාර්යවරුන්ට මෙවැනි සීමා නැත. විශ්ව විද්‍යාල වුවද විටින් විට තමන් යම් අන්තර්ජාතික ශ්‍රේණි  ගත කිරීමක  3000 සිට  2500 ට ඉහල ගියා  වැනි ප්‍රකාශන කලත් ඒ ප්‍රකාශන වල වැදගම්මක් නැති බව එම ශේණි ගත කිරීම් ගැන දන්නා අය දනිති. වෙනත් බාහිර ඇගයීම් නොමැත. ඔවුන්ට විශ්ව විද්‍යාල ප්‍රතිපාදන කොමිෂන් සභාව මැදිහත්ව සිසුන් දොරකඩටම ගෙනත්  දෙයි. එම සිසුන් ලියාපදිංචි වූවත් ආවද නැද්ද, අතරමග නැවතුනාද, වසර හතරක් ඇතුළත උපාධිය සම්පූර්ණ කළා නැද්ද පිළිබඳව ක්‍රමවත් විමසීමක් නොමැත. දේශපාලන අරමුණු ඇතුව නවක වදය ඇතුළු ප්‍රචණ්ඩ ක්‍රියාවන් වල  යෙදීමට  ශිෂ්‍ය කල්ලි වලට විශ්ව විද්‍යාල තුල නිදහස ඇත . ආචාර්ය වරුන් එක්කෝ මේවා නොදැක්කා සේ සිටීම නැතිනම් දිරිමත් කිරීම වුවද කරන්නේ අන්තිමට මේ කණ්ඩායම් නිසා තමන්ගේ වරප්‍රසාද ආරක්ෂා වන නිසා බව පැහැදිලිය.

දෙවන ගැටලුව වන්නේ මෙවැනි  ප්‍රශ්නකාරී විශ්ව විද්‍යාල පද්ධතියක් මගින සමස්ත අධ්‍යාපන පද්ධතියටම කෙරෙන අනිසි බල පෑමය.

උදාහරණ ලෙස අධ්‍යාපන පොදු සහතික පත්‍ර (අපොස) උසස් පෙළ විෂය මාලාව සහ එම විභාගය තීරණය කරනු ලබන්නේ අධ්‍යාපන විද්‍යාව හෝ ඇගයීම් විද්‍යාව පිලිබඳ   දැනුමක් හෝ පාසල් අධ්‍යාපනය පිළිබඳ දැනුමක් නොමැති විශ්වවිද්‍යාල ආචාර්යවරුන් විසිනි. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස එම විෂයමාලාවන්ට අනවශ්‍ය ලෙස විශාල න්‍යායික අන්තරගතයක් සහිත වන අතර විභාග ප්‍රශ්න පත්‍ර මගින් එම අන්තරගතයේ  කටපාඩම පරීක්ෂා කරයි. ඒ නිසාම  අපොස සාමාන්‍ය පෙළ විභාගය ද 1-11 ශ්‍රේණිවල විෂය මාලාවේ අභිප්‍රායයන්ට පටහැනිව අපොස උසස් පෙලට පඩිපෙලක් ලෙස සැකසෙයි.  පහේ ශිෂ්‍යත්ව විභාගය වෙනම සලකා බැලිය යුතු තවත් කතාවකි.

ඇත්ත වශයෙන්ම 1-11 ශ්‍රේණිවල විෂයමාලාව  අධ්‍යාපනයේ  ජාතික අරමුණු සහ ඒවා සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහා අවශ්‍ය නිපුණතා අනුසාරයෙන් සකස් කර ඇත. යම් යම් දුර්වලතා  තිබුනත් එහි  අන්තර්ගතය අධ්‍යාපනයේ අරමුණුවලට සම්බන්ධ කිරීමට උත්සාහයක් දරා ඇති බව පෙනේ. නමුත් ගුරුවරුන්ගේ කාර්ය සාධනය මනින්නේ  එම අරමුණු වලට සම්බන්ධයක් නැති ඉලක්ක ලබා දෙමිනි. උදහරණ ලෙස (1) පහ ශ්‍රේණිය ශිෂ්‍යත්ව විභාගයේ ප්‍රශ්න පත්‍ර දෙකටම අවම වශයෙන් 35% ඉක්මවා ලකුණු ගත් සිසුන් ප්‍රතිශතය (2) සාමාන්‍ය පෙළ විෂයන් හයකට අවම වශයෙන් 35%ක් ලකුණු ගත් සිසුන් ප්‍රතිශතය ; සහ (3)  උසස් පෙළට විෂයන් තුනකින් අවම වශයෙන් 35%ක් ලකුණු ගත් සිසුන් ප්‍රතිශතය යන්න ගුරුවරුන්ට ලබා දී ඇති ඉලක්කයි. මෙහදී සිසුවකුගේ අවුරුදු පහක, එකොළහක, හෝ දහතුනක පාසල් ජීවිතය  අදාළ විෂයයන් සඳහා පැය තුනක ප්‍රශ්න පත්‍ර දෙකකින් හෝ ඊට වැඩි ගණනකින් සාමාර්ථ ලබා ගැනීමට ලඝු කරමින් සිසුන්ට සාකල්‍ය අධ්‍යාපනයක් ලබා දීමේ වගකීම ගුරුවරුන්ගෙන් ඉවත් කර ඇත.  .

මෙහිදී අධ්‍යාපනයේ අපේක්ෂිත ප්‍රතිඵලය ලෙස නම් කරන ලද නිපුණතා හතට , එනම් (1) සන්නිවේදනය (2) නායකත්වය ඇතුළු පෞරුෂ සංවර්ධනය (3) භෞතික, ජීව  සහ සමාජ පරිසරය පිළිබඳ දැනුවත්භාවය, සංවේදීතාව සහ කුසලතා (4) ආගම සහ සාර ධර්ම  (5) ක්‍රීඩා සහ විවේකය (6) ඉගෙනීමට ඉගෙනීම සහ (7) වැඩ ලෝකයට  සූදානම – සත පහක වටිනාකමක් නොදේ.

මෙවැනි අධ්‍යාපන ක්‍රමයක්  යටතේ විභාග බාධක  පනිමින් කල් ගත කරමින් අවසානයේ වීසි වෙන බහුතරයකට සිදු වෙන හානිය ජාතික අපරාධයකි.

(1) 8% කට නොමිලේ උසස් අධ්‍යාපනය, ඉතිරියට නිසි ඉගෙනුමක් නැතිව ජාතික රේඩාවෙන් එලියට

2002 දී මම පිටරට සිට නැවත ලංකාවට එන විට අධ්‍යාපනයේ ඇති ලොකුම ප්‍රශ්නය ලෙස එවකට සාකච්ඡා වුනේ – අ.පො.ස. උසස් පෙළ විභාගයට බොහෝ දෙනෙක් පෙනී සිටිනවා, බොහෝ දෙනෙක් සුදුසුකම් ලබනවා,  නමුත්, රජයේ විශ්වවිද්‍යාලයකට ඇතුල් වෙන්න ලැබෙන්නේ ටික දෙනෙකුට පමණයි යන්නය. අදටත් ඒ මන්තරයම තමයි ඇහෙන්නේ.  

ඇත්තෙන්ම සමස්ත අධ්‍යාපන පද්ධතියම මෙහෙයවනු ලබන්නේ එම මන්තරය මගින්. ප්‍රතිලාභ ලැබෙන්නේ අතලොස්සකට බවත් අනිත් අයට මොකද වෙන්නේ යන්න ගැන සංවාදයක් නැහැ.   

2000 දී රාජ්‍ය විශ්වවිද්‍යාල වලට  සිසුන් 11,085ක් ඇතුළත් කර ගන්නා ලදී. මෙම සංඛ්‍යාව සාමාන්‍යයක්  ලෙස වයස අවුරුදු 19-24 තරුණ කණ්ඩායමෙන් 2.3% නියෝජනය කරයි. ඉදිරි වසර දහය තුළ එම සංඛ්‍යාව දෙගුණ වී දෙවැනි වසර දහය තුළ නැවතත් දෙගුණ වී 2020 වනවිට විශ්ව විද්‍යාලයට  ඇතුළුවන ප්‍රතිශතය 19-24 තරුණ කාණ්ඩයෙන්  8.2% දක්වා ඉහළ ගියා. [UGC සංඛ්‍යාලේඛන, 2021].

අපගේ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින් හෝ දේශපාලඥයින් විසින්   විශ්ව විද්‍යාලවලට බඳවා ගන්නා සංඛ්‍යාව ඉහළ යන බව ආඩම්බරයෙන් ප්‍රකාශ කරන අතර, අපගේ අධ්‍යාපන අමාත්‍යාංශයද විභාග අමාත්‍යාංශයක් ලෙස බාධක විභාග තුනක් හරහා සිසුන් පැන්නවීම විමර්ශනය කරමින් පුවත් මවනවා මිස වෙන වැදගත් වැඩක් කරන බව පෙනෙන්නට නැත.

ඇත්තෙන්ම උසස් පෙළ විෂයන් තුනකට සාමාර්ථයක් ලබා ගැනීම හෝ එම ඉලක්කය කරා යන ගමන මොන වගේද තව දුරටත් විමසා බලමු. උදාහරණ ලෙස අපොස උ/පෙළ ඉතිහාස ප්‍රශ්න පත්‍රය හෝ වෙනත් ප්‍රශ්න පත්‍රයක් අරන් බලන්න. පාස්ට් පේපර් කට්ටල ලෙස මෙම ප්‍රශ්න පත්‍ර ඕනෑම පොත්හලකින් ලබා ගත හැක. මෙම ප්‍රශ්න පත්‍ර මඟින් කරුණු කටපාඩම විභාග කිරීම කිරීම හැර වෙන කිසිවක් සිදු නොකරණ  අතර ඒවා හා අධ්‍යාපනයේ ප්‍රකාශිත අරමුණු සමඟ කිසිදු සම්බන්ධයක් නොමැත. මෙම ප්‍රශ්න පත්‍ර සකසන ආචාර්ය වරුන්ගේ දැනුම හා ආකල්ප ද ප්‍රශ්නයක් වන අතර  එවැනි  ප්‍රශ්න පත්‍ර වලට   21 වන සියවසේ අධ්‍යාපනයේ කිසිදු ස්ථානයක් නොතිබිය යුතුය බවද ප්‍රකාශ කල යුතුය.  

අ.පො.ස. උසස් පෙළ කඩුල්ල පැන ගන්නා   අයට එම විභාගය නොමිලේ විශ්ව විද්‍යාලය යාමට ටිකට් පතකි. නමුත් ඉතිරි  අයට එය ජීවිතයේ  තීරණාත්මක අවධියක්  විභාග වලට කට පාඩම් කරමින් නහස්ති කරවන මිරිඟුවකි.  මේ අය – O/L වලට වාඩි වෙන්න කලින් 15% ක්, O/L වලින් පස්සේ තව 25%ක්ද , A/L වලින් පස්සේ තව 52% ක් ද  ලෙස  – කිසිම වැදගත්කමක් නැති පැය තුනේ ප්‍රශ්න පත්‍ර කට්ටලයකට ලබාගත් ලකුණු හැර පෙන්නන්න දෙයක් නැතුව පාසල් හැර යනවා.

සමස්තයක් වශයෙන් ගත් කල 2020 දී , අපේ තරුණ තරුණියන්ගෙන් සියයට අනූ දෙකක් අවම වශයෙන් සාක්ෂරතාව සහ ගණන කුසලතාවයන් පිළිබඳව ඉගෙනීමට හෝ එවැනි  ඉගෙනීමක් පිළබඳ සුදුසු ඇගයීමක්  නොමැතිව සහ සෞන්දර්යාත්මක, භෞතික හෝ සමාජ-චිත්තවේගීය ඉගෙනීම අත්විඳීමට ප්‍රමාණවත් අවස්ථා නොමැතිව ජාතියේ, සමාජයේ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින්ගේ රේඩාර් වලින් වලින් ඉවතට වීසි වෙනවා.

(2) එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස විශ්ව විද්‍යාල ප්‍රජාව සමස්ත අධ්‍යාපන පද්ධතිය පිලිබඳ තීරකයින් වෙනවා. 

ජනගහනයෙන් සියයට අනූ දෙකක් හෝ ඊට අඩු සංඛ්‍යාවක් රේඩාර් පද්ධතියෙන් බැහැරව සිටින විට, ඉතිර  සියයට අට සහ ඔවුන්ට  අධ්‍යාපනය ලබාදීමෙන්  ප්‍රතිලාභ ලබන අධ්‍යයන හා අනධ්‍යයන කාර්ය මණ්ඩලය අධ්‍යාපනයේ  හඬ බවට පත්ව ඇත. එහි ප්‍රතිඵලය වන්නේ පාසල් අධ්‍යාපනය සාගින්නෙන් තබා  උසස් අධ්‍යාපනය තවදුරටත් ව්‍යාප්ත කර පෝෂණය කරන ක්‍රමයකි.. අපි ඉලක්කම් දෙස බලමු.

(3) ලංකාවේ විශ්ව විද්‍යාල සඳහා වෙන්  කරන මුදල් ප්‍රතිශතය  අසාමාන්‍ය ලෙස ඉහලයි

ප්‍රබල  විශ්වවිද්‍යාල ලොබියකට පින්සිදුවන්නට අපගේ අධ්‍යාපන වියදම් උසස් අධ්‍යාපනය සඳහා අනවශ්‍ය ලෙස නැඹුරු වීම පිළිබඳ බැංකුව විසින් කරන ලද අනතුරු ඇඟවීම්වලට පටහැනිව, උසස් අධ්‍යාපන වියදම්  ප්‍රතිශතය එදා සිට අදටත් අඛණ්ඩව වැඩි වෙමින් පවතිනවා.  

උදාහරණ ලෙස, 2010 දී එක් විශ්වවිද්‍යාල සිසුවකු සඳහා රුපියල්: 181,064 ලෙස කෙරනු වියදම එක් පාසල් සිසුවකුට  යෙදවුණු  රුපියල් 23,267 ට වඩා නව ගුණයකින් වැඩි විය. 2020 වන විට එක් විශ්වවිද්‍යාල සිසුවකුට සඳහාරුපියල් 502,172ක්  ලෙස කෙරුණු වියදම එක පාසල් සිසුවකුට  යෙදවුණු  රුපියල් 39,126 ට වඩා දහතුන් ගුණයකින්  ගුණයකින් වැඩි විය. 

පෞද්ගලික උසස් අධ්‍යාපනය හෙළා දකිමින් සහ තවත් විශ්ව විද්‍යාල වැඩි වැඩියෙන් ඉල්ලා සිටීමෙන් පහර ගැහෙන්නේ පාසල් අධ්‍යාපනයට බව තේරුම් නොගනිමින්  රාජ්‍ය විශ්වවිද්‍යාල සහයට පෙළපාලි  ගිය ගුරු සංගම් 2015 දී විශ්ව විද්‍යාල ආචාර්ය වරුන්ට සෑහෙන පඩි  වැඩි වීමක් ලබා දෙමින් තමන් හිස් අතින් ගෙදර ගිය බව මෙහිදී මතක් කල යුතුය.

දකුණු කොරියාව සමඟ සැසඳීමෙන්  ලංකාවේ අධ්‍යාපන ප්‍රතිපාදන යෙදවීමේ විෂමතා තව දුරටත් පැහැදිලි කර ගනිමු.  

2019 වසරේ දකුණු කොරියාව පාසල් අධ්‍යාපනය සඳහා එක් සිසුවෙකුට ඩොලර් 15,641ක් වැය කර ඇති අතර විශ්වවිද්‍යාලවල එක් සිසුවෙකුට වැය කළේ ඩොලර් 11,287ක් පමණි. ඊට හාත්පසින්ම වෙනස්ව, ඩොලරයට රුපියල් 330 ක් ලැබේ නම්, ශ්‍රී ලංකාව විශ්ව විද්‍යාලවල එක් සිසුවෙකු සඳහා ඩොලර් 1,579 ක් වැය කර ඇති අතර පාසල්වල එක් සිසුවෙකු සඳහා වැය කළේ ඩොලර් 118 ක් පමණි.

වෙනත් විධියකට කියනවා නම්,  2019 දී දකුණු කොරියාව විසින් පාසැල් සිසුවෙකු සඳහා වැය කරන සෑම ඩොලරයක් සඳහාම විශ්ව විද්‍යාල ශිෂ්‍යයෙකු සඳහා වැය කළේ ඩොලර් 0.7 ක් පමණක් වන අතර, ශ්‍රී ලංකාව පාසල්වල එක් සිසුවෙකු සඳහා වැය කරන සෑම ඩොලරයක් සඳහාම එක් සිසුවෙකු සඳහා ඩොලර් 13.4 ක් වැය කළේය.

වෙනත් තැනක සඳහන් කර ඇති පරිදි:

“කොරියාවේ නිදහස ලැබූ දින සිට පියවරෙන් පියවර ප්‍රවේශයකින් සියලුම සිසුන්ට නොමිලේ අධ්‍යාපනය ලබා දීම අඛණ්ඩව පුළුල් කර ඇත, 1948- 1959 වන විට ප්‍රථමික පාසල් වලටද,  1985-2005 කාලය තුල කනිෂ්ඨ ද්වීතියක පාසල් වලටද, ජ්2017 වන විට ජ්‍යෙෂ්ඨ ද්විතීයික පාසැල ලෙසට පියවරෙන් පිය වරට නිදහස් අධ්‍යාපනය පුළුල් කරමින් පවතී.”  

කොරියාවේ මෙන්ම OECD පද්ධතියේ සාමාන්‍යයක් ලෙස රජයේ වියදමෙන්  10%ක් ලෙස ලබා දෙන අධ්‍යාපන ප්‍රතිපාදාන තත්වය  ශ්‍රී ලංකාව හා සැසඳේ.  නමුත් පාසල් අධ්‍යාපනයට වඩා  උසස් අධ්‍යාපනය  කෙරෙහි ශ්‍රී ලංකාව දක්වන නැඹුරුව අසාමාන්‍ය තත්ත්වයකි.

ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින් විසින් 2000 සිට හෝ ඊට පෙර සිදුවෙමින් පවතින අධ්‍යාපන ප්‍රතිපාදන බෙදා දීමේ එම  විකෘතිය හැකි ඉක්මනින් යථා තත්වයට ගෙන ආ යුතුය.

(4) ඉන්දියාවේ සහ ශ්‍රී ලංකාවේ අධ්‍යාපන ප්‍රමුඛතා හා සබැඳි ඌන සංවර්ධනය

2022 පලවූ “ඉන්දියාව බිඳී ඇත: නිදහසේ සිට අද දක්වා ජනතාව පාවාදීමකට ලක්ව ඇත” පොතේ කතුවරයා වන අශෝක් මෝඩි විසින් කරන් තාපර් සමඟ පැවැත්වුණු සම්මුඛ සාකච්ඡාවකදී පවසන්නේ නිදහසින් පසු ඉන්දියාවේ රජයන් අනුගමනය කළ ප්‍රතිපත්ති – කාර්මික, කෘෂිකාර්මික, අධ්‍යාපනය හෝ සෞඛ්‍ය වේවා – ඉන්දියාව මුහුණ දුන් ගැටළු විසඳීම සඳහා නිර්මාණය නොවූ බවයි. විශේෂයෙන් අධ්‍යාපනය සම්බන්ධයෙන් සමස්ත ජනතාවට මූලික අධ්‍යාපනයක් ලබා නොදී  තෝරාගත් කිහිප දෙනෙකු සඳහා IIT වැනි ආයතන පිහිටිවීමට නේරු ප්‍රමුඛත්වය දුන් ආකාරය ඔහු විවේචනයට ලක් කරයි. ඔහු වැඩිදුරටත් සඳහන් කරන පරිදි, සෑම රටක්ම එහි ආරම්භක අදියරේ දී ප්‍රාථමික හා ද්විතීයික අධ්‍යාපනය සඳහා ආයෝජනය වලට  ප්‍රමුඛතාවය දෙයි.  නේරු IIT වලින් බලා පොරොත්තු වූයේ  ඉන්දියාවේ සේවය සඳහා විද්‍යාව හා තාක්‍ෂණය තුලින් ජනතාවට ප්‍රතිලාභ ලබා දීම වූවත් ඒවා අන්තිමට විශිෂ්ටත්වයේ දූපත් ලෙස පවතිමින් ඒවායින් උගත් අයට ප්‍රතිලාභ ලබා දෙන ආයතන  බවට පත්ව ඇති බව ඔහු පෙන්වා දෙයි.

1943 තරම් ඈත කාලයකදී ආචාර්ය එන්. එම්. පෙරේරා විසින් ද එවැනිම ප්‍රශ්නයක් මතු කරන ලදී. ඔහු විසින් “නිදහස් අධ්‍යාපනයේ ස්වරූපය”  නමින් පල කරන ලද පොත් පිංචෙන් ආචාර්ය කන්නන්ගරයන් විසින් හදිසියේ  සහ අවසාන මොහොතේ සියලු අධ්‍යාපනය බාලාංශයේ සිට විශ්වවිද්‍යාලය දක්වා  නොමිලේ විය යුතුයයි ප්‍රකාශ කිරීමට ගත් තීරණය විවේචනය කරයි. ඔහු සඳහන් කළ පරිදි ශිෂ්‍යත්ව විභාගයෙන් තෝරාගත් සිසුන්ගෙන් 5% ක් පමණක් විශ්ව විද්‍යාලයට යන නමුත් ඉතිරි 95% ට ගුණාත්මක මූලික අධ්‍යාපනයක් ලබා දීමට ප්‍රතිපාදන හෝ වැඩ පිළිවෙලක් එවකට නොතිබීම ජාතික අපරාධයකි.

ආචාර්ය එන්. එම. පෙරේරා සඳහන් කරන පරිදි: “බාලාංශයේ සිට විශ්ව විද්‍යාලය තෙක් නිදහස් අධ්‍යාපන දැවැන්ත වැඩපිළිවෙළක් ආරම්භ කිරීමට පෙර  අවුරුදු 14 දක්වා අනිවාර්ය අධ්‍යාපනය නිසි ලෙස බලාත්මක කල යුතුයි.”

වසර අසූවකට ආසන්න කාලයකට පසු අදටත් ඔහුගේ ප්‍රකාශය වලංගුය. විශ්ව විද්‍යාලවලට යන 8% ක් තෝරා ගැනීම සඳහා බාධක පද්ධතියක් ලෙස මුළු අධ්‍යාපන අධ්‍යාපනයපද්ධතියම යොමු කර ඇති අතර එසේ නොයන 92% ට එම  විභාග කේන්ද්‍ර කර ගත් ප්‍රවේශය නිසා ලැබෙන ඉගෙනුමක් නැත.. අධ්‍යාපන අමාත්‍යාංශය විසින් 3 ශ්‍රේණියේ ඉගෙනුම ලබන සිසුන් පිළිබඳ මෑතකාලීන කල ඇගයීමේ ප්‍රතිඵල ඊට නිදසුනකි. පහේ ශිෂ්‍යත්වයට 35% ලබා දීමට ගුරුවරු කරන සටන මැද සාක්ෂරතාවය හා ගණනය පිලිබඳ අත්‍යවශ්‍ය නිපුණතා පෙන්වීමට ඔවුන්ගේ සිසුන්ගේ හැකි වූයේ පිළිවෙලින් 7% කට  සහ 12% කට පමණි.

රීසෙට් එකක් අනිවාර්යෙන් සිදු විය යුතුයි. නමුත් කරන්නේ කවුද?

රීසෙට් ක්‍රියාවලියක් පහත සදහන් ලෙස සිදු කල හැක

(අ) නොමිලේ උසස් අධ්‍යාපන සඳහා බඳවා ගැනීම් 8% හෝ අඩු ගණනකට සීමා කර පාසැල් අධ්‍යාපන ප්‍රතිපාදන නිසි තත්වයට ගෙන ඒම වහාම අරඹන්න.

(ආ) කට පාඩම් කිරීමට පුහුණු කිරීම නොව අත්‍යවශ්‍ය ඉගෙනුම් ප්‍රතිඵල ලබාදීම ගුරුවරුන්ට  ඉලක්ක ලෙස ලබා දෙන්න

(ඇ) පාසල් අධ්‍යාපනය විමධ්‍යගත කරන්න, විමධ්‍යගත කරන්න, විමධ්‍යගත කරන්න.

මේ වගේ රීසෙට් එකක් තනි  ඇමතිවරයෙකුගේ හෝ අධ්‍යාපන ලේකම්වරයෙකුට කල හැකි දෙයක්‌ නෙවෙයි එය අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මක භාවය අපේක්ෂා කරන පුළුල්  සිවිල් සමාජ හා ව්‍යාපරික ප්‍රජාවගේ දැවැන්ත හවුලක බලපෑම යටතේ කෙරෙන සර්ව පාක්ෂික ප්‍රයත්නයක් විය විය යුතුය.

ඇත්තෙන්ම එම අභියෝගය භාර ගැනීමට සූදානම් නම් පාර්ලිමේන්තුවේ අධ්‍යාපනය පිළිබඳ ආංශික අධීක්ෂණ කාරක සභාව ඒ සදහා ආරම්භක ස්ථානය විය හැක. කාරක සභාවේ වත්මන් සාමාජිකයින් වන්නේ:

ගරු. වී. රාධක්‍රිෂ්ණන් (සභාපති); ගරු. සිවඥානම් ශ්‍රීධරන්; ගරු. රෝහිණී කුමාරි විජේරත්න මිය; ගරු. අසංක නවරත්න ; සහ ගරු. මහාචාර්ය චරිත හේරත් යන අයයි.

Adding both women and youth quotas to local elections – in Sinhala

පසුගියදා ජනාධිපතිවරයා විසින් පළාත් පාලන මැතිවරණ ක්‍රියාවලිය මෙන්ම පුළුල්ව පළාත් පාලනය පිළිබඳව සාධනීය ප්‍රතිසංස්කරණ කිහිපයක් යෝජනා කරන්නට යෙදිනි. වෙනත් පාර්ශවයන්ද වටිනා ප්‍රතිසංස්කරණ ඉදිරිපත් කර ඇත. උදාහරණ ලෙස මැතිවරණ කොමිෂන් සභාව විසින් මැතිවරණ වියදම් සීමා කිරීම හා අපේක්ෂකයින් විසින් වත්කම බැරකම් හෙළි කිරීම ඇතුළු තීරණාත්මක මැතිවරණ නීති වෙනස් කිරීම් කිහිපයක් යෝජනා කර ඇත. අවාසනාවකට පළාත් පාලනයේ සභික සංඛ්‍යාව අඩු කිරීමේ යෝජනාව හා ඒ නිසා මැතිවරණය කල් යයිද යන ප්‍රශ්නය ඉස්මතු වී අනිකුත් වැදගත් යෝජනා පස්සට තල්ලු වී ඇත.

අණ පනත් වලට අනුව එළඹෙන මාර්තු 20 ට පෙර පළාත් පාලන සභා පිහිටුවීමට අවශ්‍ය පියවර ගැනීමට මැතිවරණ කොමිෂන් සභාව බැඳී සිටී. දෙවනුව, මහාධිකරණය විසින් SC FR 35/2016 නඩු තීන්දුව මගින් පළාත් පාලන ආයතන අඛණ්ඩව පවත්වා ගෙන යෑමට බාධා වන ක්‍රියාවන් තුලින් ජනතාවගේ මූලික අයිතිවාසිකම් කඩ වන බවට තීරණයක් ද දී ඇත. පත්වන මන්ත්‍රී සංඛ්‍යාව අඩු කිරීමට නව සීමා නිර්ණයක් අවශ්‍යය. එවැන්නක් කෙරේ නම් මාර්තු 20 වන විට නව සභාවන් පත් කර ගැනීම කළ නොහැකි බවට පසු ගියදා සීමා නිර්ණ කොමිසම් සභාපති මහින්ද දේශප්‍රිය මහතාගෙන් ප්‍රශ්න කිරීමේදී පැහැදිලි විය. නමුත් මන්ත්‍රී සංඛ්‍යාව අඩු කිරීමේ යෝජනාව හැරුණු විට අනිකුත් ප්‍රතිසංස්කරණ මැතිවරණය ප්‍රමාද නොකරමින් කළ හැකි බව මගේ මතයයි.

මෙම ලිපියේ අරමුණ එවැනි වැදගත් ප්‍රතිසංස්කරණ දෙකකට – එනම් කාන්තා හා තරුණ නියෝජනයට – අවධානය දීමයි.

ඔක්තෝම්බර් 14 වැනිදා පුද්ගලික මන්ත්‍රී යෝජනාවක් ලෙස ගරු ප්‍රේමනාත් සී දොලවත්ත මන්ත්‍රීවරයාගේ නමින් ගැසට් කරන ලද පළාත් පාලන මැතිවරණ සංශෝධන කෙටුම් පතට අනුව පළාත් පාලනයේ මැතිවරණ නාම යෝජනා වල කාන්තා කෝටාව එසේම පවතී. එනම් කේවල ක්‍රමයෙන් තරඟයට ඉදිරිපත් කරන ලැයිස්තුව හෙවත් පළමුවැනි ලැයිස්තුවෙන් 10% ක් හා සමානුපාතික ඌන පූරණ ආසන සඳහා වන අතිරේක ලැයිස්තුවෙන් එනම් දෙවන ලැයිස්තුවෙන් 50% ක්ද කාන්තාවන් විය යුතුයි යන්නය. සභාවක අවසන් සංයුතියේ කාන්තා ප්‍රතිශතය 25% විය යුතුය යන කොන්දේසිය එසේම පවතී.

ඊට අමතරව 25% ක තරුණ කෝටාවක් අලුතෙන් හඳුන්වා දී ඇත. තරුණ කාන්තාවන් වැඩි දෙනෙකුගෙන් මෙම කෝටාව පිරවීම වැළැක්වීමට කාන්තා ලැයිස්තු වලින් 75% ක් වත් ‘හැකි තාක් දුරට’ තරුණ නොවන කාන්තාවන්ට දිය යුතු යයිද යෝජනා කෙරේ.

පවතින ආණ්ඩුවේ සහාය නැතිව පුද්ගලික මන්ත්‍රී යෝජනාවක් සම්මත කර ගැනීම අසීරු කරුණකි. නමුත් පළාත් පාලන මැතිවරණය ප්‍රමාද නොකරමින් හදිසියේ කළ හැකි හා කළ යුතු වෙනස්කම් වලට අවධානය යොමූ කරන දොලවත්ත මන්ත්‍රීවරයාගේ කෙටුම්පත හොඳ ආරම්භයකි.

එම කෙටුම් පත වැඩි දියුණු කිරීමට, විශේෂයෙන්ම කාන්තා නියෝජනය වැඩි දියුණු කිරීමට හා කාන්තා හා තරුණ නියෝජන ලෙස කෝටා දෙකක් අනිවාර්ය කිරීම අවුලක් නොවීමට, පහත සඳහන් යෝජනා කිහිපය ඉදිරිපත් කිරීමට මම කැමැත්තෙමි.

  1. කොට්ඨාස අපේක්ෂක ලැයිස්තු සඳහා පවතින 10% ක කාන්තා නියෝජනය 20% කට වත් වැඩි විය යුතුය.
  2. සමස්ත තරුණ නියෝජනය 30% ක් විය යුතුය.
  3. කාන්තා නියෝජනයේ තරුණ නොවන ප්‍රතිශතය හැකි තාක් දුරට නොව නිශ්චිත ප්‍රතිශතයක් ලෙස ප්‍රකාශ විය යුතුයි.
  4. මෙම කෝටාවන් සමස්තයක් ලෙස අවුලක් වීම වැළැක්වීමට ඔන්ලයින් ඩිජිටල් නාමයෝජනා මෙවලමක් වහාම ස්ථාපිත විය යුතුයි.

ඉහත අදහස් සාරාංශයක් ලෙස අමුණා ඇති රූපයෙන් දක්වමි. මෙහිදී. තරුණ-තරුණයින් සඳහා කේවල අපේක්ෂක ලැයිස්තුව හා අතිරේක අපේක්ෂක ලැයිස්තුව යන දෙකට ම 30% කෝටාවක් යෝජනා කෙරේ. එයිනුත් කේවල ලැයිස්තුවට හා අතිරේක ලැයිස්තුවලට අනු පිලිවෙලින් තරුණ කාන්තාවන් සඳහා 10% ක හා 20% ක සීමාවන් යෝජනා කරමින් තරුණ පිරිමින් සඳහා අවස්ථාව තහවුරු කෙරේ. මෙහිදී කෝටා ප්‍රතිශතයන් සියයට දහය හෝ එහි ගුණකයන් වන ලෙස දොලවත්ත කෙටුම් පතේ ඇති කෝටාවන්ට තරමක් වෙනස් කර ඇත්තේ කෝටාවන් මතක තබා ගැනීම සහ බෙදා ගැනීම පහසු වන ලෙසය. නමුත් සමස්තයක් ලෙස කාණ්ඩ 8 ක් වෙනුවෙන් නිර්දේශ පැනවෙන මෙම කෝටාවන් බරක් වීම වැළැක්වීමට ඩිජිටල් ඔන්ලයින් නාම යෝජනා බාර දීමේ ක්‍රමයක්ද යෝජනා කෙරේ.

සෑම නාම යෝජනා පත්‍රයක් තුලින්ම මෙම කෝටාවන් අට සපුරාලිය යුතුය. පසුව පෙන්වා දෙන අන්දමට, ඩිජිටල් නාම යෝජනා ක්‍රමයක් තුලින් මෙම කෝටාවන් සපුරාලීම වඩා පහසුවෙන් හා නිවැරදිව කළ හැකිය. වැඩි විස්තර පහත දැක්වේ.

පවතින 10% ක කොට්ඨාස කාන්තා අපේක්ෂක කෝටාව 20% කවත් වැඩි විය යුතුය.

2017 පළාත් පාලන මැතිවරණ සංශෝධන පනත් අංක 17 න් කොට්ඨාස සඳහා කේවල ක්‍රමයට තරඟ කරන අපේක්ෂකයින්ගෙන් 10% ක් කාන්තාවන් විය යුතු බවට කෝටාවක් දැනට ඇත. ඇත්තටම දේශපාලන පක්ෂ විසින් කාන්තාවන්ට මේ නියමිත අවම මට්ටමට වඩා අපේක්ෂත්වය දෙන්නේ නැත. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස කාන්තාවන් විසින් පිරිමින් සමග හරි හරියට කොට්ඨාස දිනුවත්, ආරම්භයේම තරඟකරුවන් සංඛ්‍යාව කුඩා බැවින් තේරී පත්වන කාන්තාවන් ගණන අඩුය. උදාහරණ ලෙස 2018 පළාත් පාලන මැතිවරණයේදී ලැබූ 10% කෝටාව උපරිමව යොදාගනිමින් කාන්තාවන් විසින් කොට්ඨාස ආසන 5219 න් 537ක් ම හෝ 10%ක් දිනා ගන්න ලදී. නමුත් අවශ්‍ය 25% ක කාන්තා නියෝජනය ඉටුකර ගැනීමට ලැයිස්තු මන්ත්‍රී ආසන දිනා ගන්නා පක්ෂ වලින් කාන්තාවන් එවිය යුතු බවට බල කර සිටීමට මැතිවරණ කොමිසමට සිදු විය. එක ඡන්දයකින් හෝ කොට්ඨාස ආසන දිනමින් සභාවේ වැඩිම ආසන ගන්න පක්ෂයට බොහෝ විට ලැයිස්තු ආසන නොලැබේ. එම නිසා දැනට සිදුවන්නේ පළාත් පාලනයට පත්වන කාන්තාවන්ගෙන් වැඩි දෙනෙක් විරුද්ධ පක්ෂ ලැයිස්තු වලින් තෝරා පත් කිරීමට සිදු වීමය.

මේ ගැටලුවට සුදුසුම විසදුම කාන්තාවන්ට කොට්ඨාස වලට තරඟ කිරීමේ අවස්ථා වැඩි කිරීමය. 2020 පාර්ලිමේන්තු තේරීම් කාරක සභාවේ වාර්තාවෙන්ද 15% කට වැඩි කිරීමක් යෝජනා කර ඇත. තරුණ කෝටාව සමග ඈදා ගනිමින් එය 20%ට වැඩි කරන ලෙස අපි යෝජනා කරමු.

වයස් 18-35 අතර තරුණ නියෝජනය 30% ක් විය යුතුය.

1991 දී වයස 18-35 අතර තරුණ තරුණියන්ට පළාත් පාලන නාම යෝජනා වල 40% ක කෝටාවක් හඳුන්වා දීමේ සන්ධර්භය වූයේ උතුරේ තරුණ අසහනය බීජ කොට ඇතිවුණු බෙදුම්වාදී කැරැල්ලත් හා ඒ සමාන්තරව දකුණේ 88-90 කාලය තුල ඇතිවුනු තරුණ කැරැල්ලත්, ඒ නිසා 1990 පත්කෙරුණු තරුණයන් පිළබඳ ජනාධිපති කොමිසමේ යෝජනාවක්ය.

2017 පළාත් පාලන මැතිවරණ පනතෙන් කාන්තා නියෝජනයට අවධානය යොමු වීමත් සමග තරුණ කෝටාව අත හැරිණි. නමුත් 2004-2012 කාලපරිච්ඡේදය තුළ ලංකාවේ උපත්වල අදිසි වර්ධනයක් වී ඇති අතර, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස අමතර තරුණ තරුණියන් 40,000 -50,000 අතර ගණනක් 2020 සිට දී ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමේ වයසට පැමිණේ. මෙම තරුණ තරුණියන් මැතිවරණයකට ඉදිරිපත් වීමට සූදානම් නැතත් මැතිවරණය තුලින් ඔවුනගේ අභිලාෂයන් නියෝජනය විය යුතුය.

ඊට අමතරව එළඹෙන පළාත් පාලන මැතිවරණය තුලින් 2022 මාර්තු-ජූලි අරගලයේ කොටස්කරුවන් වූ තරුණ තරුණියන්ට නියෝජිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට පළමු වරට එළඹීමට ඉඩ සැලසේ.

නමුත් 1980-90 කාලයේ වයස තිස්පහට අඩු ජනගහනය සාපේක්ෂව වැඩි වුනත් අද වන විට වයස තිස්පහට වැඩි ජනගහනය වයස තිස්පහට අඩු ජනගහනයට වඩා වැඩි වෙමින් පවතින නිසා 40% ක කෝටාවක් දීම මේ අවස්ථාවේ සාධාරණ නොවනු ඇත.

එබැවින් කාන්තා කෝටාවට සමාන්තරව වයස 18-35 ත් අතර වූ තරුණයන්ගේ නාමයෝජනා සඳහා තරුණ කෝටාවක් හදුන්වා දීමත්, එය 40% ක් නොව 30% ක පවත්වා ගැනීම සුදුසු බව යෝජනා කෙරේ. මෙහිදී යම් පක්ෂයක් විසින් තරුණ කාන්තාවන් යම් ගණනක් නම් කළහොත් එම ගණන තරුණ කෝටාව සහ කාන්තා කෝටාව යන දෙකටම ගැනෙනු ඇත.

නමුත් තරුණ කාන්තාවන් නිසා තරුණ පිරිමින්ට අවස්ථා අහිමි වීම වැළැක්වීමට ගැසට් කළ ඇති කෙටුම් පතේ සඳහන් පරිදි තරුණ නියෝජනයේ කාන්තා ප්‍රතිශතය තුනෙන් එකක් හෝ යම් භාගයක් ලෙස නිශ්චිතව ප්‍රකාශ විය යුතුයි.

ඔන්ලයින් ඩිජිටල් නාමයෝජනා මෙවලමක් වහාම ස්ථාපිත විය යුතුයි.

කාන්තා කෝටාව සහ තරුණ කෝටාව යන දෙකම සපුරාලීමේදී ඇති විය හැකි අඩුපාඩු නිසා නාමයෝජනා පත්‍රයක් ප්‍රතික්ෂේප වීමේ අවස්ථාව වැඩි වෙයි. එබැවින්,

(අ) තරුණ හා කාන්තා කෝටා සපුරා නොමැති නම් ඉදිරිපත් කරන පාර්ශ්වයට හෝ කණ්ඩායමට වහාම ඒ බව දැනුම් දෙන හා ඒ අනුව වහාම වෙනස් කිරීමට ඉඩ දෙන මුදුකාංගයක් තුලින් නාම යෝජනා ඉදිරිපත් කිරීමේ පහසුකම ලබා දිය යුතුය.

(ආ) 2020 පාර්ලිමේන්තු තේරීම් කාරක සභා වාර්තාවේ විසින් යෝජනා වී ඇති පරිදි, ඉදිරිපත් කිරීමේදී යම් දෝෂයක් ඇත්නම් නැවත නාමයෝජනා භාරදීම සඳහා පැය විසිහතරක සහන කාලයක් ලබා දිය යුතුය.

(ඇ) ඩිජිටල්කරණයෙන් ප්‍රයෝජන ගනිමින්, පක්ෂ ලැයිස්තු වලින් පත්වීමට බලාපොරොත්තු වන අපේක්ෂකයන් සඳහා ජනතා නියෝජනයට තමන් සුදුසු වන්නේ ඇයිද යන්න පිළිබඳව වචන 250කට නොවැඩි ජීව දත්තයක් ප්‍රකාශනයක් අනිවාර්ය කර නාම යෝජනා අනුමතවූ වහාම එම සියලුම තොරතුරු අන්තර්ජාලයෙන් චන්ද දායකයින්ට දැන ගැනීමට සැලැස්විය යුතුයි.

අවසාන වශයෙන්, මා විසින් මෙම යෝජනා ඉදිරිපත් කරන්නේ ඔක්තෝම්බර් 14, 2022, දාතමින් පුද්ගලික මන්ත්‍රී යෝජනාවක් ලෙස ගරු ප්‍රේමනාත් සී දොලවත්ත මන්ත්‍රීවරයාගේ නමින් ගැසට් කරන ලද පළාත් පාලන මැතිවරණ සංශෝධන කෙටුම් පතට ඌන පූරණයක් ලෙස හා  තව දුරටත් සාකච්ඡාව සඳහා බව අවධාරණය කළ යුතුය.

Six critical electoral reforms that do not require delaying local elections (in Sinhala)

මැතිවරණය ප්‍රමාද නොකරමින් කරන්න පුළුවන් තීරණාත්මක ප්‍රතිසංස්කරණ හයක්

පළාත් පාලන මැතිවරණ නීතියට අනුව ශ්‍රී ලංකා මැතිවරණ කොමිෂන් සභාව විසින් පළාත් පාලන ආයතන  සඳහා මැතිවරණ එම ආයතන වල කල් ඉකුත් වීමට මාස හයක් ඇතුළත පැවැත්විය යුතුය. දැනට ඔවුන් විසින් සැලසුම් කර ඇත්තේ මේ වසරේ දහඅට පිරෙන තරුණ තරුණියන් සංඛ්‍යාව ඔක්තෝම්බර් 30 වන විට ග්‍රහණය කර ගැනීම සඳහා ඡන්ද හිමි නාමලේඛනය සම්පූර්ණ කර 2023 ජනවාරි මස පමණ මැතිවරණය පැවැත්වීම සඳහා  නාමයෝජනා හැකි ඉක්මනින් කැඳවීමටයි.

ඒ අතරතුර පළාත් පාලන මැතිවරණ සඳහා විශේෂ අංග කිහිපයක් සමග සියලුම මැතිවරණ සඳහා වැදගත් ප්‍රතිසංස්කරණ මාලාවක් ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතා විසින් යෝජනා කර ඇත.

පළාත් පාලන මැතිවරණයට අදාළ යෝජනාවන් වන්නේ – (1) දැනට සිටින 8700+ ක්වූ මන්ත්‍රීවරුන් සංඛ්‍යාව 5000 දක්වා අඩු කිරීම (2) එක් එක් කවුන්සිලයේ සභාපතිත්වය වෙනුවට කවුන්සිලයේ විධායක කමිටුවක සභාපතිත්වයක් ඇති කිරීමෙන් ප්‍රාදේශීය සභා සභාපතිවරුන්ගේ අත්තනෝමතික ක්‍රියා අඩු කිරීම (3) පවතින ප්‍රාදේශීය සභාවලට සමගාමීව ග්‍රාම නිලධාරී කොට්ඨාස මට්ටමින් ජන සභා 14,000+ පිහිටුවීම සහ (4) මැතිවරණ වියදම් සීමා කිරීමේ නීති ගෙන ඒම.

මිශ්‍ර මන්ත්‍රී සමානුපාතික (MMP) ක්‍රමයක්ද යෝජනා වී ඇති නමුත් 2017 පළාත් පාලන මැතිවරණ පනත අංක 17 න් දැනටමත් පළාත් පාලන ආයතන සඳහා MMP ක්‍රමයක් ක්‍රියාත්මක කර ඇති නිසා එම යෝජනාව පළාත් පාලන ආයතනවලට අදාළ නොවේ.

පළාත් පාලනය පිළිබඳ යෝජනා බැලු බැල්මට හොඳ යෝජනා වන අතර දේශපාලඥයින් අවතක්සේරු වී ඇති මේ අවස්ථාවේ පළාත් පාලන මන්ත්‍රී ධූර සංඛ්‍යාව අඩු කිරීමේ යෝජනාව විශේෂයෙන් ජනප්‍රිය යෝජනාවක් වනු ඇත. නමුත්  විපක්ෂය සහ සිවිල් සමාජය මෙම මන්ත්‍රී  ධූර ගණන අඩු කිරීම් යෝජනාව පළාත් පාලන මැතිවරණය කල් දැමීමේ උප්පරවැට්ටියක් බවට සැක කිරීම සාධාරණය.

මන්ත්‍රී ධූර ගණන 8700+ සිට 5000 ට අඩු කිරීමට නව සීමා නිර්ණයක් අනිවාර්යෙන්ම කළ යුතුය. මන්ද මුළු පළාත් පාලන මැතිවරණ සූත්‍රයට අනුව මන්ත්‍රී  ධූර ගණන පන් දාහට බැස්සීමට නම් එම කොට්ඨාස ගණන එම මුළු ගණනෙන් සියයට හැටක් එනම් තුන් දාහක් විය යුතුය. දැනට කොට්ඨාස හාර දහස් හත්සිය දහ නවයක් සීමා නිර්ණය කර ඇත. සීමා නිර්ණය යනු දවසෙන් දෙකෙන් කළ හැකි කාර්යයක් නොවේ. ජනවාරි වල මැතිවරණ කාල සටහන 2023 ජනවාරි මාසයට නියමිතව තිබියදී එම කොට්ඨාස ගණන තුන් දාහකට හෝ ඕනෑම ගණනකට අඩු කිරීමට මේ අවස්ථාවේ යෝජනා කිරීම පළාත් පාලන චන්දය කල් දැමීමේ යෝජනාවක්ම වේ.

ඊට අමතරව 2017 වසරේ SC FR අංක 35/2016 ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ තීන්දුව මගින්  ව්‍යවස්ථාදායකය විසින් මැතිවරණ ප්‍රමාද වීම නොවැලක්වීම ජනතාවගේ මූලික අයිතිවාසි කම් උල්ලංඝනය කිරීමක් බව පෙන්වා දී ඇත.  එම නිසා යහපත් චේතනාවෙන් හෝ මැතිවරණය ප්‍රමාද කිරීමට පාර්ලිමේන්තුවට  තවදුරටත් හැකියාවක්ද නැත.

අවාසනාවකට මෙන්, මන්ත්‍රීවරුන් සංඛ්‍යාව අඩු කිරීම කෙරෙහි අනවශ්‍ය අවධානයක් යොමු කිරීම සමඟ මැතිවරණ කල් දැමීමකින් තොරව කළ හැකි තීරණාත්මක ප්‍රතිසංස්කරණ අපට අහිමි වෙමින් පවතී. මෙම තීරුවේ පරමාර්ථය වන්නේ ඊට  අදාළ කරුණු කිහිපයක් පැහැදිලි කිරීමෙන් අනතුරව එවැනි කඩිනම් ප්‍රතිසංස්කරණ හයක් ගෙනහැර දැක්වීමයි.

පළාත් හා පළාත් සභාවල මැතිවරණ කාලසටහන හකුලා දැමීමේ ඉතිහාසය

අවසන් පළාත් සභා මැතිවරණයන් පිළිවෙළින් 2012, 2013 සහ 2014 දී එක් වරකට සභා තුනක් පමණක් පත්වෙන ලෙස  කඩින් කඩ තුන් වතාවකට පවත් වන ලදී. දැනට එම සභාවන  විසින් ඔවුන්ගේ පස් අවුරුදු ධුර කාලය සම්පූර්ණ කිරීමෙන් පසු පිළිවෙලින් වසර 3, 4 සහ 5 යන කාලයක් තුල අකර්මන්‍යව පවතී. ශ්‍රී ලංකා මැතිවරණ කොමිෂන් සභාවට අලුතෙන් පළාත් සභා මැතිවරණ පැවැත්වීමට නොහැකි වී ඇත්තේ 2017 අංක 17 දරන පළාත් සභා මැතිවරණ පනතෙන් මැතිවරණ ක්‍රම වේදය ලබා දුන්නත් අවශ්‍ය සීමා නිර්ණය සඳහා අනුමැතිය ලබා දීම පාර්ලිමේන්තුව හිරවී ඇති නිසාය. මෙය හිත මතා කළ එකක් වූවත් නොවූවත් පළාත් සභා මැකී යාම මධ්‍යම රජයට ප්‍රශ්නයක් නොවන බව පැහැදිලිය.

දෙවනුව, 2015 අප්‍රේල් මාසයේදී පැවැත්වීමට නියමිතව තිබූ පළාත් පාලන මැතිවරණය අවුරුදු තුනකින් කල් යෑමට  මූලික වූයේත් සීමා නිර්ණ ප්‍රශ්න හා සංශෝධන පනත් වරින් වර ඉදිරිපත් කිරීමයි. 

උදාහරණ ලෙස, පළමුව 2012 අංක 22 දරන පළාත් පාලන මැතිවරණ පනතෙන් යෝජනා කෙරුණු අළුත් 70:30 මිශ්‍ර මන්ත්‍රී ක්‍රමයට අවශ්‍ය  සීමා නිර්ණය ගැසට් කෙරුනේ 2015 අගෝස්තු මාසයේයි. දෙවනුව එම සීමා නිර්ණ සමාලෝචන කමිටුවේ නිර්දේශ ගැසට් කෙරුණේ 2017 පෙබරවාරි මාසයේයි. ඉන් අනතුරුව 2017 අගෝස්තු 31 දිනැති  අංක 16 දරන පළාත් පාලන මැතිවරණ  පනතෙන් අලුත්ම මිශ්‍ර මන්ත්‍රී ක්‍රමයක් එනම් MMP ක්‍රමය හඳුන්වා දෙන ලදී. අවසානයේඩේ මැතිවරණ කොමිසමට  මැතිවරණයක් පැවැත්වීමට හැකි වූයේ 2018 අප්‍රියෙල් මාසයේදීය.

ක්‍රියාවලිය සුපිරිසිදු නොවුනත් 1978 න් පසු ලංකාවේ මැතිවරණ ක්‍රමය පළමු වරට එම් එම් පී ක්‍රමයට වෙනස් කිරීමට හැකි වූයේ එවකට රනිල් වික්‍රමසිංහ මතතාගේ ප්‍රධානත්වයෙන් බව අප විසින් අමතක නොකල යුතුය.  මනාප ක්‍රමය හොඳ නැහැ, මැතිවරණ වියදම වැඩියි, මන්ත්‍රීවරුන් කොට්ඨාසයට වග කියන්නේ නැහැයි ආඩා පාලි කිවුවත් ඒ සියල්ලටම  විසදුම් ලබා දෙන ක්‍රමයක් ලබා දීමට එතෙක් කාටවත් නොහැකි විය. එම නිසා පළාත් පාලන මැතිවරණ කල් යෑම හා මන්ත්‍රී ධූර සංඛ්‍යාව වැඩි වීම යනු අවුල්සහගත දේශපාලනයක් තුල මැතිවරණ ප්‍රතිසංස්කරණයක් නීතිගත කර ගැනීමේ සාධනීය පියවරක ආනුසංගික හානියක් (collateral damage) ලෙස හැදින්වීම වැරදි නැත.

නමුත් කුමන හෝ  හේතු පාදක කරගෙන පළාත් සභා හෝ  පළාත පාලන මැතිවරණ සිතියම මෙසේ මධ්‍යම  රජයට අවශ්‍ය ලෙස  හැසිරවීම වැළැක්වීමට මේ කාලයයි. සිස්ටම් වෙනසේ මූලික අංගයක් වනුයේ  වන්නේ අනුපූරකතාවය හෙවත් මධ්‍යම ආණ්ඩුව යනු පරිධියේ ආයතනයන්ට අනුපූරක කාර්යයන් කරන තලයක් මිස පරිධිය වෙනුවෙන් තීරණ ගන්නා තලයක් නොවිය යුතු යන සංකල්පයයි.

ඇත්ත වශයෙන්ම, SC FR අංක 35/2016 දරන ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ තීන්දුව මගින් බාධාවකින් තොරව පළාත් පාලන ආයතනවල අඛණ්ඩ පැවැත්ම සඳහා තම කාර්ය භාරය  ඉටු නොකිරීම සම්බන්ධයෙන් පාර්ලිමේන්තුවට අනතුරු අගවයි..

“1987 අංක 24 දරණ පනත මගින් පාර්ලිමේන්තුව විසින් පළාත් පාලන ආයතන ආඥාපනතේ 25 වැනි වගන්තියට සංශෝධනයක් ඉදිරිපත් කළේ තේරී පත්වීමට නියමිත මන්ත්‍රීවරුන්ගේ නිල කාලය ආරම්භ වන දිනට පෙර මාස හයක කාලය තුළ මැතිවරණය පැවැත්වීම සඳහා ය. ඒ පළාත් පාලන ආයතන සදහා මහජන නියෝජිතයන් අඛණ්ඩව සිටීම සහතික කිරීම සඳහා ය. 2015 අප්‍රේල් 01 වැනිදා පළාත් පාලන ආයතනවල නිල කාලය අවසන් වීමට නියමිතව තිබියදී 2012 අංක 12 දරන පනත යටතේ ඉක්මනින් මැතිවරණයක් පැවැත්වීමට නොහැකි බව ව්‍යවස්ථාදායකයට සහ විධායකයට පැහැදිලි විය. නමුත් ඊට පිළියම් යෙදීම සඳහා පාර්ලිමේන්තුව විසින්  පියවර නොගත් පැහැදිලිය. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස වසර දෙකහමාරක කාලයක් ඡන්දදායකයින්ට තමන් කැමති නියෝජිතයන් පත් කිරීමේ අයිතිය අහිමි වූ අතර බල ප්‍රදේශය කළමනාකරණය කරනු ලබන්නේ රාජ්‍ය සේවකයන් වන සභා ලේකම්වරුන් විසිනි. [SC FR අංක 35/2016, 2017 දෙසැම්බර් 15 දිනැති තීරණය].

එම තීරණයට අනුව පළාත් පාලන ආයතනවල අඛණ්ඩ පැවැත්ම වළක්වන යම් විධායක හෝ ව්‍යවස්ථාදායක ක්‍රියාමාර්ගයක් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ අභියෝගයට ලක් කළ හැකිද යන්න තේරුම් කර දීම මම  නීති විශාරදයින්ට භාර කරමි.

ඊට අමතරව මේ 8700 ක මන්ත්‍රීවරුන් ගණන ඇත්තටම ප්‍රශ්නයක්ද නැද්ද යන්න  වීම මීට වඩා ගැඹුරෙන්  කල්පනා කළ යුතුයි.

1991 දිස්ත්‍රික් සංවර්ධන සභා පනත මගින් විසුරුවා හැරීමට පෙර පැවති පළාත් පාලනය  මහ නගර සභා 12 ක් , නගර සභා 39 ක් , සුළු නගර සභා 83 ක් සහ ගම් සභා 559 ක් එකතුව සභාවන් 8243 කින් සමන්විත වූ බවත්  1981 දී එම සභා වලට තේරී පත්වූ සාමාජිකයින් ගණන 8243 ක් බවත්  1988 පළාත් පාලන ප්‍රතිසංස්කරණ පිළබඳ කොමිෂන් සභා වාර්තාවේ සඳහන් වේ. පළාත් පාලන ආයතනයක සිටිය යුතු ප්‍රශස්ථ සභිකයන් ගණන සභාවේ බල සීමාවේ ජනගහනය, වපසරිය හා භූගෝලය යන කරුණු පදනම් කරගෙන ශාස්ත්‍රීය ශාස්ත්‍රීය විශ්ලේෂණයකට භාජනය විය යුතු කරුණකි.

අවසන් වශයෙන් මැතිවරණය කල් නොදමා  මන්ත්‍රීවරුන් ගණන අඩු කළ නොහැක; මැතිවරණ කල් තැබීම නෛතිකව හා සදාචාරාත්මකව කළ නොහැක; නමුත් පළාත් පාලන මැතිවරණයේ හා පළාත් පාලනයේ  සාධනීය වෙනසක් වහාම කළ හැකි නීතිමය වෙනස් කම් කළ හැක යන්න අවධාරණය කළ යුතුය. එවන් නීතිමය වෙනස්කම් යනු  2007 මැතිවරණ ප්‍රතිසංස්කරණ පිලිබඳ පාර්ලිමේන්තු කාරක සභාවේ අතුරැ වාර්තාවේ මෙන්ම 2022 එවැනි කාරක සභාවක අසම්පූර්ණ වාර්තාවේත්, සමාජයේත්  පිළිගැනීමක්  ඇති වෙනස්කම්ය . ඒවා වහාම නීති ගත කිරීමට පෙළ ගැසෙමු.

පළාත් පාලනයේ හෝ එම මැතිවරණයේ සාධනීය වෙනසක් සඳහා වහාම කළ යුතු වෙනස් කම්  පහත සඳහන් ලෙස වේ.

1. කාන්තාවන් සඳහා කේවල අපේක්ෂක කොට්ඨාස  කෝටාව 25% ට වැඩි කිරීම

කොට්ඨාස සඳහා කේවල ක්‍රමය තරඟ කිරීමට නම් කරන  අපේක්ෂකයින්ගෙන්  10% ක්  කාන්තාවන් සඳහා විය යුතු බවට කෝටාවක් දැනට ඇත. ඇත්තටම දේශපාලන පක්ෂ විසින් කාන්තාවන්ට මේ නියමිත අවම මට්ටමට වඩා අපේක්ෂත්වය දෙන්නේ නැත. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස කාන්තාවන් විසින් පිරිමින් සමග හරි හරියට කොට්ඨාස දිනුවත්, ආරම්භයේම තරඟකරුවන් සංඛ්‍යාව කුඩා බැවින් තේරී පත්වන කාන්තාවන් ගණන අඩුය. එහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන් මැතිවරණ කොමිසම විසින් අවශ්‍ය 25% කාන්තා නියෝජනය ඉටුකර ගන්නේ ලැයිස්තු මන්ත්‍රී ආසන දිනා ගන්නා පක්ෂ වලින්  කාන්තාවන් එවිය යුතු බවට ඉල්ලා සිටීමෙනි. එක ඡන්දයකින් හෝ කොට්ඨාස ආසන දිනා ගනිමින් වැඩි හරියක් කොට්ඨාස දිනන පක්ෂයට බොහෝ විට ලැයිස්තු ආසන නොලැබේ. එම නිසා දැනට සිදුවන්නේ  පළාත් පාලනයට පත්වන කාන්තාවන්ගෙන්  වැඩි දෙනෙක්  විරුද්ධ පක්ෂ ලැයිස්තු වලින් තෝරා පත් කිරීමට සිදු වීමය.  

මේ ගැටලුවට එකම විසදුම කාන්තාවන්ට කොට්ඨාස වලට තරඟ කිරීමේ අවස්ථා වැඩි කිරීමය. 2020 පාර්ලිමේන්තු තේරීම් කාරක සභාවේ වාර්තාවෙන් 15% කට  වැඩි කිරීමක් යෝජනා කර ඇත.

2. තරුණයන් සඳහා 40%  ක කෝටාව නැවත හඳුන්වා දීම

එළඹෙන පළාත් පාලන මැතිවරණය තුලින් අරගලයේ කොටස්කරුවන් වූ තරුණ තරුණියන්ට නියෝජිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට පළමු වරට එළඹීමට ඉඩ සැලසේ. තවද,  2004-2012 කාලපරිච්ඡේදය තුළ ලංකාවේ උපත්වල අදිසි වර්ධනයක්  වී  ඇති අතර, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස අමතර තරුණ තරුණියන් 40,000 -50,000  අතර ගණනක්  2020 සිට දී ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමේ වයසට පැමිණේ. මෙම තරුණ තරුණියන් මැතිවරණයකට ඉදිරිපත් වීමට සූදානම් නැතත්  මැතිවරණය තුලින්  ඔවුනගේ අභිලාෂයන් නියෝජනය විය යුතුය.

එබැවින්, කාන්තා කෝටාවට සමාන්තරව තරුණයන්ගේ නාමයෝජනා සඳහා 2018 ට පෙර තිබූ 40% කෝටාව නැවත හඳුන්වා දිය යුතුය. මෙහිදී යම් පක්ෂයක් විසින්  වයස අවුරුදු 35 ට අඩු කාන්තාවන් යම් ප්‍රමාණයක් නම් කළහොත් එය ප්‍රමාණයෙන් තරුණ කෝටාව සහ කාන්තා කෝටාව යන දෙකටම ගැනෙනු ඇත.

3. මැතිවරණ වියදම් සීමා පැනවීම

මැතිවරණ කොමිසම විසින් මේ වන විටත් මැතිවරණ වියදම් ප්‍රතිසංස්කරණ පනත් කෙටුම්පතක් කැබිනට් අනුමැතියට ඉදිරිපත් කිරීම සඳහා ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහ වෙත ලිඛිතව ඉදිරපත් කර ඇත. නීති කෙටුම්පත් දෙපාර්තමේන්තුව විසින් කෙටුම්පත් කර, නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව සහ මැතිවරණ නීති ප්‍රතිසංස්කරණ පිළිබඳ විශේෂ පාර්ලිමේන්තු තේරීම් කාරක සභාව විසින් අනුමත කරන ලද මෙම පනත් කෙටුම්පත මගින් අපේක්ෂකයින්, දේශපාලන පක්ෂ විසින් කරන අසීමිත වියදම් පාලනය කිරීමට අපේක්ෂා කරන බව කොමිෂන් සභාව සඳහන් කරයි.

අවාසනාවකට මෙතෙක් මැතිවරණ ක්‍රම වේදය සම්බන්ධයෙන් පක්ෂවලට එකඟ විය නොහැකි වීම නිසා මෙවැනි  තීරණාත්මක මෙන්ම පුළුල් සම්මුතියක් ඇති ප්‍රතිසංස්කරණද  මැතිවරණ ක්‍රමය සමගම කුණු කූඩයට යැවුනි. එය වෙනස් කිරීමට කාලයයි. 

4. නාමයෝජනා ඉදිරිපත් කරන අවස්ථාවේ වත්කම් ප්‍රකාශ කිරීම අනිවාර්ය කිරීම

මෙයද සෑම පාර්ශවයකම  එකඟතාවය ඇති තීරණාත්මක වෙනසකි. වත්කම් ප්‍රකාශය අනිවාර්ය කිරීමට මෙන්ම එම ප්‍රකාශනවල සාරාංශයක් ප්‍රසිද්ධ කිරීම පිළිබඳවද අවධානය යොමු විය යුතුයි.

5. නාමයෝජනා ඉදිරිපත් කිරීමට ඔන්ලයින් ඩිජිටල් ක්‍රමයක් හඳුන්වාදීම  

කාන්තා කෝටාව සහ තරුණ කෝටාව යන දෙකම සපුරාලීමේදී  ඇති විය හැකි  අඩුපාඩු නිසා  නාමයෝජනා පත්‍රයක්

ප්‍රතික්ෂේප වීමේ අවස්ථාව වැඩි වෙයි. එබැවින්, තරුණ  හා කාන්තා කෝටා සපුරා නොමැති නම් ඉදිරිපත් කරන පාර්ශ්වයට හෝ කණ්ඩායමට දැනුම් දෙන හා ඒ අනුව වහාම වෙනස් කිරීමට ඉඩ දෙන  මුදුකාංගයක් තුලින් නාම යෝජනා  ඉදිරිපත් කිරීමේ පහසුකම වහාම ලබා දිය යුතුය.  

තවද, 2020 තේරීම් කාරක සභා වාර්තාවේ  විසින් යෝජනා වී  ඇති පරිදි, ඉදිරිපත් කිරීමේදී යම් දෝෂයක් ඇත්නම් නැවත නාමයෝජනා භාරදීම සඳහා පැය විසිහතරක සහන කාලයක් ලබා දිය යුතුය.

ඊට අමතරව, ඩිජිටල්කරණයෙන් ප්‍රයෝජන ගනිමින්, පක්ෂ ලැයිස්තු වලින් පත්වීමට බලාපොරත්තු වන අපේක්ෂකයන් සඳහා ජනතා නියෝජනයට තමන් සුදුසු වන්නේ ඇයිද යන්න පිළිබඳව වචන 250කට නොවැඩි  ජීව දත්තයක් ප්‍රකාශනයක්  අනිවාර්ය කර නාම යෝජනා අනුමතවූ  වහාම එම සියලුම තොරතුරු අන්තර්ජාලයෙන් චන්ද දායකයින්ට දැන ගැනීමට සැලැස්විය යුතුයි.

ඔන්ලයින් ඩිජිටල් නාම යෝජනා ක්‍රමයක් තුලින්  වත්කම් ප්‍රකාශන ගොනු කිරීමේදී අපේක්ෂකයින්ට මෙන්ම මැතිවරණ කොමිසමටද පැවරෙන් ලේඛන බරද අඩු කෙරෙනු ඇත.

6. ජන සහභාගිත්ව කමිටු ක්‍රමයක් පළාත් පාලනයට අනිවාර්ය කිරීම

කවුන්සිලයක සභාපතිකම විධායක කමිටු සභාපතිකමක් බවට පත්කිරීමේ යෝජනාව වඩා හොඳින් සලකා බැලිය යුතුය. එවැනි කමිටුවක ජඹ ඇදීම් නිසා ඒවා සභා අක්‍රිය කිරීමට හේතු වේද? සභාපතිවරයාගේ අත්තනෝමතික හැසිරීම අඩු කිරීම සඳහා වෙනත් විකල්ප අපි සලකා බැලුවද? ඇත්තෙන්ම මෙවැනි යෝජනා සලකා බලා වැඩිදියුණු කිරීම දැනුවත් කමිටුවකට භාර දීම වඩා උචිතය.

මහනගර සභාවකට එම ආඥා පනත මගින් මූල්‍ය කමිටුවක් හා අවම වශයෙන් තවත් කමිටු දෙනක්  අනිවාර්ය කර කර ඇත. මා දන්නා ආකාරයට  නගර සභා හෝ ප්‍රාදේශීය සභා සඳහා කමිටු අනිවාර්ය කර නැත. එක් එක් සභාව  සඳහා අවශ්‍ය සියලු විෂයයන් පථයන් ආවරණය වන පරිදි පෘථුල කමිටු ක්‍රමයක් අනිවාර්ය කර පළාත් පාලන බල ප්‍රදේශයේ  දැනුවත් පුරවැසියන් සඳහා කමිටුවල නිශ්චිත ස්ථාන සංඛ්‍යාවක් වෙන් කළ යුතුය.

ග්‍රාම නිලධාරී වසම් 14,000+ ගණන හෝ ඊට වැඩි  ගණනක් පදනම්ව පිහිටුවීමට යෝජිත ජන සභා ස්ථාපිත කළ පසු, එක් එක් කමිටුවලට අදාළ විෂය කරුණු පිළිබඳ දැනුමක් සහ/හෝ පළපුරුදු ප්‍රජා සාමාජිකයින් අතරින් නියෝජිතයන් නම් කිරීම එම ජන සභා වලට පැවරිය හැක. පුරවැසි නියෝජිතයින්ගේ සහභාගිත්වය කමිටු ක්‍රියාවලිය වඩාත් විනිවිද භාවයෙන් යුක්ත කිරීමට හේතු වනු ඇත.

දෙවනුව, එම පළාත් පාලනයේ බලපත්‍ර ලබාදීම, ප්‍රසම්පාදනය වැනි කටයුතු කමිටු අධීක්ෂණයට ලක් කිරීම හා  එම කටයුතු  පිළිබඳ  විස්තර ජනතාවට දැන ගැනීම සඳහා තොරතුරු  දැනගැනීමේ අයිතිය පිළිබඳ පනතේ විධිවිධාන ද සැලකිල්ලට ගෙන පළාත් පාලන පනතට අලුතෙන් වගන්ති කිහිපයක් ඒක විය යුතුයි.

ජන සභා වලින් සිස්ටම් වෙනසක් මිස සිස්ටම් අවුලක් නොවීමට නම්

2022 අප්‍රියෙල් මාසයේ රට බංකොලොත් වීමත් සමග ඇතිවුණු දරුණු ආර්ථික ව්‍යසනයකින් පීඩාවට පත්වූ ජනතාවකට අප්‍රියෙල්-අගෝස්තු වකවානුවේ තාරුණ්‍යයේ නායකත්වයෙන් දියත් වූ විරෝධතා අරගලය සැබවින්ම බලාපොරොත්තුවේ වසන්තයක් විය. තරුණයන් ඉල්ලා සිටියේ වගකිවයුත්තන්ගේ ඉල්ලා අස්වීමෙන් ඇතිවන රෙජීම වෙනසක් සමග සිස්ටම් වෙනසකි. රෙජීම වෙනසක් පිළිබඳව ඔවුනගේ බලාපොරොත්තු ඉටු වුනාද නැද්ද යන කාරණාව කෙසේ වෙතත් වගඋත්තරකාර නායකයින්ගේ නික්ම යාමත් සමග පත්වූ නව නායකත්වයට මෙන්ම අප සැමට එම සිස්ටම් වෙනසක් පිළිබඳ බලාපොරොත්තුව ඉටුකිරීමේ සදාචාරත්මක වගකීමක් ඇත.

රාජ්‍යය  යන්න ජනතා නියෝජිතයන්ගෙන් වන පාලකයන් හා ඔවුන්ට සහය වන පරිපාලකයන් යන ස්ථර දෙකෙන් සමන්විත වේ.  දෙපාර්ශවයම එකසේ ජරා ජීර්ණ වී ඇති බවත් සිස්ටම් වෙනසක් සඳහා රාජ්‍ය පාලනයේ සෑම මට්ටමකින්ම  ජන සහභාගිත්වය  අවශ්‍ය බවට ප්‍රබල මතයක්  ඇතත් එය කෙසේ සිදු විය යුතුද යන්න පිළිබඳව පැහැදිලි අදහසක් දක්නට නැත.

පාර්ලිමේන්තුවට සමාන්තර මහජන කවුන්සිල ගැන ප්‍රවේශමෙන්

දැනට ඉදිරිපත් වී ඇති යෝජනාවක් වන්නේ දේශපාලන පක්ෂ මත පදනම් වූ නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී  ක්‍රමයකින් පත්වන පාලකයින්ට සමාන්තරව තවත් නිත්‍ය නමුත් ‘නිර්පාක්ෂික” මහජන කවුන්සිලයක් පැවතිය යුතු බවයි. එවැනි  නිත්‍ය මහජන කවුන්සිලයක් යනු පාර්ලිමේන්තුවේ අවධානයට කරුණු යොමු කරන හා පාර්ලිමේන්තුවේ තීරණ නිරීක්ෂණයට භාජනය කරන “දෙවන මන්ත්‍රණ සභාවක ස්වරූපය” ගන්නා  සභාවක් විය යුතු බවටත් අදහස් ප්‍රකාශ වී ඇත.

එවැන්නක් පත් කර ගැනීමට ගම් මට්ටමේ ජන සභා වලින් තෝරා පත් කර ගන්නා ලද කමිටු සාමාජිකයින්ගේ එකතුවක් පදනම ලෙස භාවිතා කිරීමට යෝජනා කර ඇතත්, ඊට ඉහලට යන ප්‍රාදේශීය, දිස්ත්‍රික්, පළාත් හා ජාතික කමිටු පත්වන්නේ පිරමිඩාකාරව පහල කමිටුවක සාමාජිකයින් විසින් තමන්ට ඉහල කමිටුව සඳහා සාමාජිකයින් අභ්‍යන්තර නිලවරණයකින් තෝරා පත් කර යැවීමයි. අනික් අදහසක් වන්නේ ලොතරැයි ක්‍රමයට එම සාමාජික පදනමෙන්ම නියෝජිතයින් තෝරා ගැනීමය. මේ අදහස් දෙකම ප්‍රශ්නකාරීය.  

නියෝජිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ අඩු පාඩු වලට විසදුම තවත්  නියෝජිත ක්‍රමයක්  ඇති කිරීමද? දෙවනුව, ලොතරැයි ක්‍රමයකට පත් කරගන්නා සාමාජිකයින්ගෙන් යුතු සභාවකට ජූරි සභාවක කාර්ය භාරයට එනම් යම් නිශ්චිත ප්‍රශ්නයකට ලබා දී ඇති විකල්ප පිළිබඳව පොදු ජන මතය ලබා දෙනවාට  වඩා යමක් කළ හැකිද?  ඇත්තටම පාර්ලිමේන්තුවට සමාන්තරව වෙනත් නියෝජන ක්‍රමයක් තිබීම ප්‍රඥාගෝචරද? 

පාර්ලිමේන්තුවට සමාන්තර දෙවැනි සභාවක් පිළිබඳව මෙවැනි යෝජනාවක්  ඉදිරිපත් වෙන්නේ අරගලයේ ඉල්ලීම් වලට ප්‍රතිචාරයක් දෙන අරමුණෙන් විය හැක. නමුත් ඇත්තෙන්ම අරගලයෙන් මතුවන වෙනත් සංවාද වලින්  ඇසෙන්නේ අනිකුත් රටවලින් පාඩම් ඉගෙන ගනිමින් පාර්ලිමේන්තුවට සමාන්තර මහජන කවුන්සිල පිළිබඳව යම් රතු එළියකි.

වෙනිසියුලාවෙන් පාඩමක් 

පුරවැසි සභාව, පුරවැසි සරසවිය, හා වෙනත් අරගලයේ කණඩායම් වෙන වෙනම හෝ එක්ව අප්‍රියෙල්-ජූලි කාලය තුල ගෝල්ෆේස් පිටියේ කෙරුණු සංවාද ඔවුන් විසින් අදටත් තත්‍ය අවකාශයේ පවත්වමින් සිටී. පසුගිය ජූලි 29 වැනිදා ඔවුන් විසින් “සහභාගිත්ව ආණ්ඩුකරණය” මැයෙන් සූම් අවකාශයේ කළ සාකච්ඡාවේදී පවතින නියෝජිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය වඩා සහභාගිත්ව කිරීම පිළිබඳ වටිනා අදහස් කිහිපයක් ඉදිරි පත්විනි. එහිදී ගෝතමාලාවේ තරුණ පර්යේෂකවරියක් වන අසුසෙනා මොරාන් විසින් සුබවාදී ලතින් ඇමෙරිකානු සිද්ධි අධ්‍යනයන් සමගම ජන සහභාගිත්වයේ අඳුරු පැත්තක් පෙන්වීමට වෙනිසියුලාවේ දේශපාලනීකරණයවූ “ජනතා කොමියුන”  හා “ජනතා කොමියුන පාර්ලිමේන්තුව” උදාහරණ කර ගත්තාය.

විශේෂයෙන්ම 2015 දී වෙනිසියුලාවේ මැතිවරණයෙන් පැරදුනු පක්ෂය විසින් ජන මතයෙන් පත්වුණු ව්‍යවස්ථාදායකය අබිබවා යෑමට මෙම ජනතා කොමියුන නියෝජිතයින්ගේ පාර්ලිමේන්තුවක්  යොදා ගැනීමේ උත්සාහය වැනි සිද්ධීන් පිළිබඳවත්, වෙනිසියුලාවේ ජනතා කොමියුන පිළිබඳ පලවී ඇති වෙනත් අධ්‍යයනයන් ගැනත්, අප විසින් සැලකිලිමත් විය යුතුය.

ලංකාවේද සමූපකාර සමිති වලට දේශපාලනය රිංගා කර ඇති ආකාරය ගැනද  සැලකිලිමත් වෙමින් ජන සභා තුලින් වෙනිසියුලාවේ මෙන් පවතින සිස්ටම් එක අවුල් කිරීමට නොව සිස්ටම් වෙනසක් කිරීමට නම්  අප විසින් පියවරෙන් පියවර අත් හදා බැලීම් තුලින් ඉදිරියට යා යුතුය.

පවතින ව්‍යුහ සමග පියවරෙන් පියවරට?

සාධාරණ සමාජයක් සඳහා වූ ව්‍යාපාරය මගින් පවත්වන ලද කතිකා මාලාවක් තුලින්  රජයක වගවීම සඳහා රජයේ කටයුතුවලදී නිරන්තර ජන සහභාගිත්වය අවශ්‍ය බවට එකඟතාවයක් සමග එම ජන සහභාගිත්වය පිළිබඳව යෝජනා ගණනාවක්  මතු වුනි. තවත් නියෝජන ව්‍යුහයන් සැදීම වෙනුවට පවතින ව්‍යුහයන් දියුණු කළ යුතු බවටද  අදහස් දැක්විණි. දෙවනුව ජන සහභාගිත්වය යන්න ප්‍රාදේශීය, පළාත්, හා ජාතික යන එක් එක් මට්ටමට අනුව වෙනස්වන බවටද, ඒවා සඳහා සුදුසු යාන්ත්‍රණ දැනටමත් එක් එක් මට්ටමෙන් ඇති බවටද  අදහස් දැක්විණි.  

ඇත්තෙන්ම දැනටමත් පාර්ලිමේන්තුවේ අධීක්ෂණ කාරක සභාවන් තරුණ සහභාගිත්වය ඇතිව නැවත පන ගැන්වීමේ ප්‍රයත්නයක් ජාතික මට්ටමින් ක්‍රියාත්මකවේ.

දෙවනුව, 2018 දී මිශ්‍ර මන්ත්‍රී ක්‍රමයට පැවැත්වුණු පළාත් පාලන ඡන්දයේදී කොට්ඨාස 4919 කින් මන්ත්‍රීවරු 5092 ක් හා  අමතර මන්ත්‍රීන් 3627 ක්  ලෙස ජනතා නියෝජිතයින් 8719 ක් තෝරා පත් කර ගන්නා ලදී.  පළාත්  පාලන ආයතන 341 ට මෙලෙස එකකට සාමාන්‍යයෙන්  කොට්ඨාස මට්ටමෙන් මන්ත්‍රීවරු 15 ක් පත්වී ඇත. මෙලෙස අධික වියදමකින් අළුතෙන් කොට්ඨාස ක්‍රමයක් ඇති කළේ මහජන නියෝජිතයින් ජනතාවට වඩා  සමීප කර නියෝජිතයන්ගේ වගවීම ඇති කිරීමයි. නමුත් ඒ සදහා අවශ්‍ය කොට්ඨාස කමිටු වැනි යාන්ත්‍රණ ක්‍රියාත්මක නොවීම නිසා අපට තවමත් එම කොට්ඨාස ක්‍රමයේ ප්‍රතිලාභ ලබාගැනීමට නොහැකි වී ඇත. ඊට අමතරව පළාත් පාලන ආයතන වල තීන්දු තීරණ ගන්නා විවිධ කමිටුවලටත් ජනතා සහභාගිත්වය අනිවාර්ය කෙරෙන නීති රීති සම්පාදනයද කළ යුතු බවට  1999 පළාත් පාලන ආයතන වල ප්‍රතිසංස්කරණ පිළිබඳ කොමිෂන් වාර්තාවෙන්ද යෝජනා කර ඇත.   

තුන්වෙනුව, ප්‍රාදේශීය මට්ටමෙන් දැනටමත් පාලකයින් හා පරිපාලකයින් එක් කෙරෙන ප්‍රාදේශීය සංවර්ධන කමිටු ඇත. දිස්ත්‍රික් මට්ටමින් දිස්ත්‍රික් සංවර්ධන කමිටු ක්‍රියාත්මක වේ. මේ කමිටු දැනට අතිශයින් දේශපාලනීකරණය වී ගහ බැන ගනිමින් ප්‍රශ්න අවුල් කරන ආයතන බවට පත්ව ඇත.  මෙවැනි තීන්දු තීරණ ගන්නා කමිටු වල න්‍යාය පත්‍රයට අවශ්‍ය ලෙස ගමේ හෝ ප්‍රදේශයේ  ප්‍රශ්න එකතු කිරීමටත් අවස්ථානුකූලව ප්‍රදේශ වැසියන්ට එම කමිටු වල සාමාජිකයින් ලෙස කටයුතු කිරීමටත්   අවස්ථාව සැලසීම වැනි යාන්ත්‍රණ තුලින්  මේවා ජනතාවගේ ප්‍රශ්න විසදන ආයතන බවට පත් කළ හැකි බවට සාක්ෂි ඇත.

ගමේ  ප්‍රශ්න විසදීමට නිත්‍ය ග්‍රාම ජන සභා

නියෝජිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට සමගාමීව ජනතා සහභාගිත්ව ආණ්ඩුකරණය පිළිබඳ උත්සාහයන් ලංකාවේ හෝ ලෝකයේ බොහෝ විට සීමා වූයේ ප්‍රාදේශීය මට්ටමටය.  ලංකාවේ උත්සාහයන් වන   ජනතා කමිටු හෝ ග්‍රාමෝදය මණ්ඩල නීති රීති වලින් ස්ථාපිත කළත් ඒවා විවිධ හේතු නිසා අසාර්ථක විය. 2009 දී ජන සභා පනතක් පොරොන්දු වෙමින් ජනාධිපති මැතිවරණයකට පෙර ජන සභා ලේකම්වරු  බදවා ගත්  නමුත් එවැනි පනතක් අවසානයේදී එළි දැක්වුණේ නැත.

නැවතත් අළුතෙන් ග්‍රාම ජන සභා යන සංකල්පයක් ඉදිරියට ඇවිත් ඇත. එහි ආගමනය බොහෝ විට පාර්ලිමේන්තුවට සමාන්තරව නිර්පාක්ෂික මහජන කවුන්සිලයක් අවශ්‍ය බවට අරගල භූමියෙන් ආ ඉල්ලීමේ විකාශනයක් බව පෙනේ. 

මෙවැනි ග්‍රාම ජන සභා වල  සාමාජිකත්වය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක් නැත.  ග්‍රාම නිලධාරී වසමක පදිංචි වයස අවුරුදු  16ත් හෝ 18 ට  වැඩි සෑම දෙනෙකුටම සාමාජිකත්වය හිමිවේ.

නමුත් මෙම සභා තවත් දේශපාලන පෙලැන්තියක් හෝ දේශපාලන අතකොලු නොවීමට නම් ඒවාට  නිත්‍ය තනතුරු හෝ කමිටු නොතිබිය යුතුය යන අදහසක් ඇත. ඒ සමග නිල තල සහ කමිටු අත්‍යවශ්‍ය යන අදහසද  ඇත. මේ අදහස් දෙකම අත්හදා බැලිය යුතුය.

නිල තල නොමැති විට, පළමු හෝ දෙවැනි සභා රැස්වීමේදී  පස් දෙනෙකුගෙන් පමණ යුත්  කැදවුම්කාර මණ්ඩලයක් පත් කර ඔවුනට සමිතියක් හැසිරවීම පිළිබඳව පුහුණුවක් ලබා දී තට්ටු මාරු ක්‍රමයට ඔවුන්ට  ජන සභා මෙහෙයවීම භාර දිය හැක. නිලතල හා කමිටු පත් කිරීම අවශ්‍ය නම් ඒවා සුපුරුදු ලෙස සම්මුතියෙන් හෝ නිලවරණ තුලින් කළ හැක. සභා ලේකම් ලෙස ප්‍රාදේශීය ලේකම් කාර්යාලයේ සංවර්ධන සහායකවරයකු අනුයුක්ත කළ හැක.

කොයි අන්දමට ක්‍රියාත්මක වූවත් ගමේ ප්‍රශ්න ගමෙන්ම විසදා ගැනීමට ග්‍රාම ජන සභා වලට විශාල කාර්ය භාරයක් ඉටු කළ හැක. දැනට පවතින තත්වය අනුව යමෙකුට  දරුවකු ළඟ පාසලකට දමා  ගැනීම පිළිබඳව අදාළ පාසලෙන් යම් නීතිමය ප්‍රශ්නයක් මතු කළහොත් ජනතාවගේ පුරුද්ද කෙලින්ම ප්‍රදේශයේ මන්ත්‍රීවරයාට හෝ ඔහු සභාපතිත්වය දරන  ප්‍රාදේශීය කමිටුවට එය ඉදිරිපත් කිරීමය. පළාතේ මන්ත්‍රීවරයාට නීතියට පිටින් ළමයා ගන්නා ලෙස විදුහල්පතිවරයාට බල කිරීම මිස කළ හැකි වෙන දෙයක් නැත. නමුත් ග්‍රාම ජන සභාවකට එම ප්‍රශ්නය  පිළිබඳව සාවධානව අසා සිට  සභාවට වාර්තා කිරීමට ගමේ සිටින අධ්‍යාපන ක්ෂේත්‍රය පිළබඳ දැනුවත් වැසියන් කණ්ඩායමකට බාර දිය හැක. බොහෝ ප්‍රශ්න වලට විසදුම හරි හැටි අසා සිටීමක් නොලැබීමයි යනුවෙන් කියමනක් තිබේ.

ජන සභා යනු ලෝකය පුරාම තවමත් අත්හදා බැලෙමින් පවතින සංකල්පයකි. පූර්ණ පද්ධතියක් කරා එක වර යොමු වීම නොකළ යුතුය.  අළුත් පරිපාලන ආයතන පිහිටුවීම නොව තොරතුරු තාක්ෂණය තුලින් පිහිටුවන නව ඒකක වල කාර්යක්ෂමතාව හා වග වීම තහවුරු කළ යුතුය.

ඩිජිටල් ඩෑෂ්බෝඩ් තාක්ෂණය තුලින් ග්‍රාම ජන සභා  ශක්තිමත් කරමු

ජන සභා යනු කතා සාප්පු  නොව ජනතාවට විසදුම් ලබා දෙන ස්ථාන වීමට නම් ඒවායේ  නගන ප්‍රශ්න පිළිබඳ පසු විපරමක් තිබිය යුතුයි.  මීට පෙර ජන සභා පිහිටුවීමේ  උත්සාහයන්හි නොතිබුණු  වාසියක් අද අපට දියුණුවූ තොරතුරු තාක්ෂණය නිසා ලැබී ඇත.  

ජන සභා රැස්වීමකදී  පැන නගන  නැගෙන ප්‍රශ්න, ඒවා අවස්ථානුකූලව නියෝජනය කර හැකි  පුද්ගලයින් මෙන්ම විසදුම් සදහා  වගකිවයුතු  ආයතනය පිළිබඳවද  සටහනක් තැබීමට ජාතික මට්ටමින් අන්තර්ජාලයේ  පවත්වා ගෙන යන  විවෘත ඩිජිටල් පූවරුවක් හෝ ඩෑෂ්බෝඩ් එකක් යොදා ගත හැක.

සභාවේ සාමාජිකයින්ගෙන් පැන නැගෙන කානු බෝක්කු පිළිබඳ ප්‍රශ්න, ගමේ දරුවකුට සුදුසු පාසලක් නොලැබීම, වාර්ෂික අයවැයට අදහස් දීම මෙන්ම  රාජ්‍ය සේවයේ කාර්යක්ෂමතාව හෝ අධ්‍යාපන ප්‍රතිසංස්කරණ වැනි ජාතික ප්‍රශ්න ද ඩෑෂ්බෝඩයට එකතු කළ යුතුද නැද්ද යන්න සභාව විසින් තීරණය කිරීමෙන්  පසු සුදුසු වර්ගීකරණයක් සහිතව ග්‍රාම ජන සභා ලේකම් විසින් ඩෑෂ් බෝඩයට එකතු කරන ඇත. වර්ගීකරණය යනු “විසදුම රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්ති වෙනසක්ද නැතිනම් පරිපාලන විසදුමක්ද; විසදුම් මට්ටම ප්‍රාදේශීය, දිස්ත්‍රික්, පළාත් හෝ ජාතික යන්නද; අදාළ වන්නේ පාර්ලිමේන්තුවේ දැනට හඳුන්වා දී ඇති කුමන විෂය පථයටද”  ලෙස  විය හැක. රූපයේ දක්වා ඇති ලෙසට අදාළ පළාත් පාලන ආයතනය, ප්‍රාදේශීය ලේකම් කාර්යාලය, ප්‍රාදේශීය සංවර්ධන කමිටුව හෝ දිස්ත්‍රික් සංවර්ධන කමිටු වලින් යම් එකකට යම් ප්‍රශ්නයකට විසදුම් සෙවීම භාර වේ නම් එම  නම් කෙරෙන ආයතනය මගින් තම න්‍යාය පත්‍රයට එම ප්‍රශ්නය එක් කිරීම හෝ එසේ නොකෙරීම පිළිබඳව හේතු දැක්වීම අනිවාර්ය කෙරෙන රෙගුලාසි අවශ්‍ය වනු ඇත.  පළාත් හෝ පාර්ලිමේන්තු මට්ටමේ ප්‍රතිපත්තිමය ප්‍රශ්න ඩෑෂ්බෝඩ් එකෙන් ලැබෙන alert දැන්වීමක් අනුව පළාත් සභාවේ හෝ පාර්ලිමේන්තුවේ විෂය පථය භාර ආංශික අධීක්ෂණ කාරක සභා වල අවධානයට ලක් කිරීමේ වගකීම එම කාරක සභා භාර ලේකම් වරුන්ගේ කාර්ය භාරය බවට පත් කිරීමෙන් ගමේ හඬ පාර්ලිමේන්තුව දක්වා ගෙන යාමට තාක්ෂණය ඉවහල් කර ගත හැක.

රටේ ප්‍රශ්න විසදීමට අවස්ථානුකූල ජාතික ජන සභා

මෑතකදී පාර්ලිමේන්තුව තමන් නියෝජනය නොකරනවා යන හැගීමෙන් ජන අරගලයක් සිදු වූයේ ප්‍රංශයේ  ‘යෙලෝ වෙස්ට්’ අරගල කරුවන්ගෙනි.  2018 දී උච්චස්ථානයකට පත්වූ එම අරගලයන්ට  ප්‍රතිචාරයක් ලෙස මැක්රොන් ජනාධිපති විසින් රට පුරා රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්ති පිළිබඳව මහා කතිකාව යනුවෙන් කතිකා මාලාවක් ආරම්භ කළද එය සාර්ථක නොවීය. එයට හේතුව ලෙස දැක්වෙන්නේ ස්වේච්ඡාවෙන් එම කතිකා වලට  සහභාගී වන්නේ යම් සීමිත ජන කොටස් නිසා බව  සඳහන් වේ.  නමුත් ඉන් පසු පිහිටුවන ලද  දේශගුණ විපර්යාස ප්‍රතිපත්ති පිලිබඳ තීරණ ගැනීමට රටේ ජනතාව නියෝජනය කරන නියැදියක් ලෙස සැකසුනු මහජන සභා සාර්ථක වූව වක් බව පැවසේ.

දේශපාලන විද්‍යාඥ රොබට් ඩාල් විසින් නිර්වචනය කරන ලද පරිදි, “මහජන  සභාවක් යනු රටක ජනගහනය නියෝජනය කරමින් ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින්ට යම් යම් මාතෘකා පිළබඳව මහජන මතය දැනුම් දීම සඳහා එම මාතෘකාවන් පිළිබඳව ඉගෙන ගැනීමෙන්  හා සාකච්ඡා කිරීමෙන්  අනතුරුව  නිර්දේශ ඉදිරිපත් කිරීමට  පත්කරන ලද  කණ්ඩායමකි”.

එවැනි සභාවක් පිළිබඳ මුලින්ම ප්‍රසිද්ධියක් ලැබුනේ 2004 කැනඩාවේ බ්‍රිටිෂ් කොලොම්බියා ප්‍රාන්තයේ ආණ්ඩුව විසින් මැතිවරණ ප්‍රතිසංස්කරණ පිළිබඳ පුරවැසි අදහස් ලබා ගැනීමට අහඹු නියැදි ක්‍රමයට පිහිටුවන ලද සභාවයි. පසුව එම ආණ්ඩුව පුරවැසි සභාවේ මැතිවරණ ප්‍රතිසංස්කරණ යෝජනාවන්  පදනම් කර සැකසූ  නීතියක් ජනමත විචාරණයකට යොමු කරන ලදී.

2008 දී ගෝලීය මූල්‍ය අර්බුදය තුළ අයිස්ලන්තයේ බැංකු පද්ධතිය බිඳවැටීමෙන් පසු ව්‍යාපාරිකයෙක් මුල්වී  සංවිධානය කෙරුණු ජාතික සභාවේ අරමුණ වූයේ රාජ්‍ය පාලනයේදී ප්‍රජා වටිනාකම් සහ ප්‍රමුඛතා වලට මුල් තැන ලබා ගැනීමයි.

අයර්ලන්තයේ 2016-2018 පුරවැසි සභාව විසින් වසර ගණනාවක් තුල පවතී දේශපාලන අවහිරතා බිඳ දමමින් ගබ්සාව සඳහා රටෙහි දිගුකාලීන ව්‍යවස්ථාපිත තහනම අවලංගු කිරීමට මග පාදන ලදී.

ප්‍රංශයේ  2019-2020  කාලය  තුල ක්‍රියාත්මක වුන දේශගුණය සඳහා වූ පුරවැසි සභාවේ සාමාජිකයන් වූයේ – ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය, වයස, සමාජ-ආර්ථික පසුබිම, අධ්‍යාපන මට්ටම, ස්ථාන වර්ගය සහ පළාත යන මානයන් හයක් හරහා – අහඹු ලෙස තෝරාගත් පුරවැසියන් 150 කි. මෙම සභාව  ආයතනික මගපෙන්වීම සඳහා පාලන කමිටුවක්, උපදෙස් ලබා දීමට විශේෂඥයින් කණ්ඩායමක්, සභාවේ ස්වාධීනත්වය පිළිබඳ ඇපකාර මණ්ඩලයක් ඇතුළු කමිටු රැසක සහාය ලැබිණි. මේ සභාව  විසින් විසින් ඉදිරිපත් කරන යෝජනා එලෙසම  ව්‍යවස්ථාදායකයට  ඉදිරිපත් කිරීමට  ජනාධිපතිවරයා පොරොන්දු විය.

2019 දී බෙල්ජියමේ ජර්මානු භාෂාව කතා කරන කලාප ආණ්ඩුව  විසින් කලාපයේ පාර්ලිමේන්තුව සමඟ වැඩ කිරීම සඳහා ලොතරැයි ක්‍රමයට තෝරාගත් පුද්ගලයන් 24 දෙනෙකුගෙන් යුත් 18-මසක ධූර කාලයක් සහිත පුරවැසි කවුන්සිලයක් පිහිටුවීය. එහි සාමාජිකයින් විසින් අවස්ථානුකූල පුරවැසි සභා කැදවීම මෙන්ම එම සභාවන් විසින් සාකච්ඡා කළ යුතු මාතෘකා තීරණය කරයි.  මෙම පුරවැසි සභා  මාස තුනක් පුරා සති අන්ත තුනක් තුල රැස්වන පුද්ගලයින් 50 දෙනෙකුගෙන් සමන්විතවේ.

2020 දී ඉන්දියාවේ පොන්ඩිචෙරි හි අවුරෝවිල් ජන සමාජය විසින් තමන්ගේ වතුර ප්‍රශ්නය පිළිබඳ ජන සභාවක් පළමු වරට ස්ථාපනය කරන ලද බවද  වාර්තා වෙ.

මෙතෙක් පවත්වා ඇති අවස්ථානුකූල පුරවැසි සභා වල අත්දැකීම් වලට අනුව  අහඹු ලෙස තෝරාගත් පුරවැසියන් කණ්ඩායමකට, ඔවුනට අවශ්‍ය තොරතුරු, සම්පත්, සහ කාලය ලබා දෙන්නේ නම්, ඕනෑම  මාතෘකාවක් පිළිබඳව  දැනුවත් මහජන විනිශ්චයක් ඉදිරිපත් කළ හැකිය යන්න පෙන්වා ඇත.

ජාතික ජන සභා සඳහා ඩිජිටල් නාම ලේඛනයක්

ජාතික ජන සභාවන්  ලංකාවේ ස්ථාපිත කිරීමේදී ඒවායේ සාමාජිකයින් සාධාරණ ලෙස තෝරා ගන්නේ කෙසේද, ඔවුන්ට සහාය වන විශේෂඥයින් තෝරා ගන්නේ කෙසේද, අවශ්‍ය සම්පත් ලබා

දෙන්නේ කෙසේද, සහ ආණ්ඩුව සහ රාජ්‍ය බලධාරීන් සභාවේ  තීරණ ක්‍රියාත්මක කරන බවට සහතික කරන්නේ කෙසේද යන්න සැලකීමට ගත යුතු කරුණු වේ.

නමුත්  ලංකාව වැනි  රටකට ජනගහනයේ අහඹු නියැදියක් තෝරා ගෙන කරන  ජන සභා කෙතෙක් උචිතද යන්න ප්‍රශ්ණයකි.  ඇත්තන්ම මෙහිදී සංගණන දෙපාර්මේන්තුවේ කුටුම්බ සංගණනයට අනුව 2019 දී ලංකාවේ ජනගහනයෙන් 71% ක් සාමාන්‍ය පෙල සමත් නොවූ අය බවට දැක්වෙන දත්තද සැලකිල්ලට ගත යුතුය.

විකල්ප ක්‍රමයක් ලෙස එක් එක් ග්‍රාම ජන සභාවට තම ප්‍රදේශයේ සක්‍රිය හා දැනුවත් වැසියන්ගෙන් නම් 5ක් වැනි ගණනක් තෝරා මධ්‍යම රජයෙන් සපයන ඩිජිටල් නාම පූවරුවකට එම නම් එක් කරන ලෙස උපදෙස් දිය හැක. එම පුද්ගලයින්ගේ ජීව දත්ත, උනන්දුවක් දක්වන විෂය පථය හා විෂය පිළිබඳ අත්දැකීම් සහ/හෝ දැනුම පෙන්වන සාධක එම දත්ත ගබඩාවට එක් විය යුතුය.      

එලෙසම විවෘත නාම යෝජනා  හෝ අයදුම්පත් තුලින් තුලින් රටේ වෙනත් සක්‍රිය පුද්ගලයින් හෝ සිවිල්  සමාජ නියෝජිතයින් මෙම නම ලේඛයනට බඳවා ගත හැක. ඇත්තෙන්ම දැනට මෙවැනි බඳවා ගැනීමේ පටිපාටියක් පාර්ලිමේන්තු ආංශික අධීක්ෂණ කාරක සභා සඳහා අනුමතව ඇත. එම පටිපාටියට සහභාගිත්ව සම්මුඛ පරීක්ෂණ ක්‍රමයක්ද ඇතුලත්වේ.

මෙසේ ජන සහභාගිත්වයෙන් තෝරාගත් 100,000 ක පමණ නාම ලේඛනයකින් එක් එක් විෂය පථයට අදාළ පුද්ගලයින් අහඹු ලෙස තෝරා ගැනීම  ජනතාවට වඩා සමීප ක්‍රියාවලියක් වනු ඇත.

ජාතික ජන සභා වලට ප්‍රශ්න යොමු කිරීමට සීමා වූ මහජන කවුන්සිලයක්

බෙල්ජියමේ ජර්මන් භාෂා පාර්ලිමේන්තුවේ කෙරෙන ආකාරයට කුමන ප්‍රශ්න ජාතික ජන සභා තුලින්  සාකච්ඡා කළ යුතුද, කෙසේ එය සිදුවිය යතුද තීරණය කිරීමට අවුරුදු 1-2 කට වලංගු  මහජන කවුන්සියක් තෝරා ගත හැක. ඔවුන් විසින් විධායකයෙන් ලබා ගන්නා යෝජනා මෙන්ම තමන්ගේම අදහස් එකතුකර ගනිමින් මහජන සභාවකට ඉදිරිපත් කළ යුතු ප්‍රශ්න හා අනුපිලිවෙල තීරනය කරමින් එම ක්‍රියාවලිය පාරධෘශ්‍ය ලෙස මෙහෙයවනු ඇත.

උදාහරණ ලෙස, රාජ්‍ය සේවය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම පිළිබඳව ජාතික ජන සභාවක්?

ලංකාවේ රාජ්‍ය සේවය අදවන විට ලක්ෂ පහළොවකට වැඩි බවත් 2005 සිට රාජ්‍ය සේවය දේශපාලන හේතු මත අනවශ්‍ය ලෙස ප්‍රසාරණය වූ බවටත් පොදුවේ පිළි ගැනීමක් ඇත. රාජ්‍ය සේවය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම යම් ආයතන වැසීමෙන් හෝ යම් තනතුරු අහෝසි කිරීමෙන් කළ යුත්තක්ද නැද්ද යන්න ගැන සමාජයේ පුළුල් කතිකාවක් ඇති විය යුතුය. එම කතිකාව ආරම්භ කිරීම හෝ විසදුම් සෙවීම අතිරික්ත තනතුරු ඇති කරමින් රාජ්‍ය සේවයේ පරිහානියට මුල්වූ දේශපාලඥයින්ගෙන්  බලාපොරොත්තු විය නොහැක. රජයේ සේවක වෘත්ති සමිති වලින්ද ප්‍රතිවිරෝධයක් මිස විසදුමක් නොලැබේ. රාජ්‍ය සේවයේ ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණය යන්න ඇත්ත වශයෙන්ම ජන සභාවකට යොමු කළ යුතු මාතෘකාවකි. . එක අතකින් ජනතාවගෙන් යම් කොටසක් රාජ්‍ය සේවයේ යෙදෙමින් වරප්‍රසාද ලබන හෝ එයින් යැපෙන අයය. අනික් අය එම බදු බර උසුලන හෝ අකාර්යක්ෂම රාජ්‍ය සේවාවකින් දුකට පත්වන යයි. ඒ දෙගොල්ලන්ගේම අදහස් විමසා බැලීම වැදගත් කර්තවයක් වනු ඇත.

මෙය එක් උදාහරණයක් පමණි. පළමුව අත්හදා  බැලීමක් ලෙස එක්  ජන සභාවක් කැඳවා අවශ්‍ය ලෙස ක්‍රමවේදය තව දියුණු කර වෙනත් මහජන මතය වැදගත් වන ප්‍රශ්න සඳහා තව ජන සභා කැඳවිය හැක.

වර්තමානය සහ #GoHomeGota අතර පාලම පාර්ලිමේන්තුවයි

#GoHomeGota2022 ව්‍යාපාරය යනු ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂගේ සහ ඔහුගේ ආණ්ඩුවේ අසාර්ථක ප්‍රතිපත්තිවලට සහ ඒවායින් ජනතාවට පැටවුනු පෙර නොවූ විරූ පීඩාවන්ට එරෙහිව නව පරපුරක ඇවිලෙන කෝපයේ ප්‍රකාශනයයි. එම කෝප ප්‍රකාශන තුලින්  හරහා මේ තරුණ ව්‍යාපාරය විසින් රාජපක්ෂ කල්ලියක් විසින් නිර්වින්දනය කරන ලද ජනතාවක්  අවදි කර ඇත.

ගෝඨාභය  රාජපක්ෂගේ නික්මීම එම ව්‍යාපාරයේ මූලික අරමුණ වන අතර ඔවුන් විසින් ඒ අරඹයා ආණ්ඩුවට කරන පීඩනය  අධිෂ්ඨානශීලිව නොකඩවා පවත්වා ගෙන යයි.  නමුත් බලය අත්හැරීමෙන් රාජපක්ෂලාට අහිමි වීමට බොහෝ දේ ඇති නිසා ඔවුන් ලෙහෙසියෙන් බලය අත හරිනු නොමැත.. එම නිසා #GoHomeGota2022 ව්‍යාපාරයට  පීඩනය දිගටම  පවත්වා ගැනීම  ලෙහෙසි පහසු නොවෙන්නකි. ඒ නිසාම විරෝධතාකරුවන්ගේ ගමනට පාලමක් ලෙස වෙනත් අය ඉදිරිපත් විය යුතු බවට කතාවක් පවතී.  ඔවුනට කවුරුත් පාලම්  සැදීම අවශ්‍ය යයි මම නොසිතමි. ඔවුන් දැනටමත් සිටින්නේ අප සැමට වඩා ඉදිරියෙන් අලුත්  අනාගතයකය. #GoHomeGota2022 තරුණ කොටස් විසින් එම හෑෂ්ටැගයෙන් ඔබ්බට ගොස් අප කවුරුත් ප්‍රාර්ථනා කරන අනාගතය නියෝජනය කරයි. එම අනාගතය යනු දිනෙන් විකාශනය වෙමින් දියුණු වෙමින් පවතින්නකි. #GoHomeGota2022 ව්‍යාපාරය කරන්නේ අපට මග පෙන්වීමයි.  අපගේ දුක්ඛිත වර්තමානය එම  අපේක්ෂිත අනාගතය කරා ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී  ලෙස ගෙන යාමේ පාලම වෙන කිසිවක් නොව අපේ වත්මන් පාර්ලිමේන්තුවයි. .

අපේ පාර්ලිමේන්තුව හා එහි සිටින අප නියෝජිතයින් යනු අපගේ ප්‍රශ්න වලට  විසඳුමක් දෙන අය ලෙස සිතන්නට අප පුරුදු වී නැත. ඇත්තෙන්ම රට පෙර නොවූ විරූ ආර්ථික අර්බුදයකට මුහුණ දී සිටින මොහොතේ පවා අප්‍රේල් 9 වැනිදා සිට අප්‍රේල් 19 වැනිදා ඇක්වා  දින දහයක් ක්‍රියා විරහිත කාලයකට පසු  යළි රැස් වීමට තීරණය කරමින් පාර්ලිමේන්තුව විසින් එය ආකල්ප යළිත් ඔප්පු කර ඇත. තම පවු සමා කරගනිමින් පාර්ලිමේන්තුවට දැන්වත් ක්‍රියාත්මක වීමට  ප්‍රමාද නැත. තරුණ තරුණියන් තම අරගලය අඛණ්ඩව කරගෙන අතර පාර්ලිමේන්තුවට ආර්ථික, දේශපාලනික සහ සමාජීය යන අංශ තුනෙන්ම සමාන්තරව තම යුතුකම ඉටු කළ හැක.

ආර්ථිකමය වශයෙන් ගත් කල, මහ බැංකුවට ප්‍රවීන  වෘත්තිකයෙකු පත් කර සිටින අතර ඔහු විසින් මූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති හරි මගට ගැනීම, ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම සහ,  IMF සමඟ ආධාර පැකේජයක් හා  අදාල කොන්දේසි පිළිබඳ සාකච්ඡාව  යන කාරණා තුනම  පිළිබඳව මහා බැංකුවේ  වගකීම ජනතාවාදී ලෙස ඉටු කිරීම වහාම ආරම්භ කර ඇත. මහා බැංකුව මෙම හරි පාරට වැටීම ගැන ගෞරවය ජනාධිපතිතුමාට කිසි සේත්ම හිමි නොවේ. පාරට බැස සිටින  විරෝධතාකරුවන්ගේ  බල පෑම නොමැති වන්නට,  නව මහා බැංකු අධිපතිවරයාගේ වචන වලින්ම කියතොත්,  ආණ්ඩුව  විසින් තව දුරටත්  “යථාර්තය ප්‍රතික්ශේෂ කිරීම, තීරණ ප්‍රමාද කිරීම හා සහ ඇත්ත නොකියන” ක්‍රියාවලියක යෙදෙන්නට ඉඩ තිබුණි.

තවද, ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ නව අධිපති  අවධාරණය කළ පරිදි, ආර්ථිකය  ගලවා ගැනීමේ ප්‍රයත්නයන් හා සමගාමීව දේශපාලන හා සාමාජීය ප්‍රශ්නවලට විසඳුම් නොසොයන්නේ නම්, ආර්ථිකය  ගලවා ගැනීමේ ප්‍රයත්නයන් අසාර්ථක  වනු ඇත. දේශපාලනික සහ සාමාජීය ප්‍රශ්න සඳහා විසදුම් ඇත්තේ පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී වරුන් අතය. නමුත් තීරණාත්මක ප්‍රශ්නය වන්නේ ඔවුන් ලවා ඒවා ක්‍රියාත්මක කරන්නේ කෙසේද යන්නයි.

අවුරුදු නිවාඩුවට පෙර පාර්ලිමේන්තුව

අවුරුදු නිවාඩුවට පෙර දින තුනක විවාදයේදී පාර්ලිමේන්තුව විසින් ඉටු කල මෙහෙවර කුමක්ද පලමුව සලකා බලමු.  

පාර්ලිමේන්තුවේ විපක්ෂය නියෝජනය කරන ප්‍රධානම පක්ෂය වන සමගි ජන බලවේගය (SJB) විසින් වත්මන් අර්බූදයට පිළියම් ලෙස  වූ කරුණු නවයකින් යුත් වැඩසටහනක් යෝජනා කරන ලදී. එයින් කරුණු පහක්ම  දැනටමත් මහ බැංකුව සහ අදාල බලධාරීන් විසින් ක්‍රියාවට යොදමින් පවතින කරුණු වේ. අනෙක් කරුණු හතර වන්නේ වඩාත්ම අවදානම් තත්වයේ සිටින ජන කොටස් සඳහා සහන ලබා දීම, ආහාර අර්බුදය වළක්වා ගැනීමට ආධාර සෙවීම, ධනය උත්පාදනය කරන්නන්ට අත දීම හා තීරණ ගන්නා තැන්වල වෘත්තිකයන්ට අවස්ථාව ලබා දීම යනු කරුණුයි. සජබ නායකයා විසින් විධායක ජනාධිපත් ධූරය අවලංගු කිරීමට අවශ්‍ය බව ප්‍රකාශ කරත් නමුත් ඔවුනගේ  එම වැඩ සටහනේ #ගෝටා ගෝහෝම් යන්නට ඍජු ප්‍රතිචාරයක් හෝ  අන්තර්වාර ආණ්ඩුවක් ගැන සඳහනක් නැතිවීම කණගාටුවට  කරුණකි.

අනික් පැත්තෙන් සජබ කණ්ඩායමේ ප්‍රබලයකු වන පාඨලී චම්පික රණවක විසින් පාර්ලිමේන්තුවේදී ප්‍රකාශයක් කරමින් රාජපක්ෂ වරුන් එලවා දමමින් අර්බූදය ජයගැනීමේ  අභියෝගය භාර ගැනීමට සූදානම් බව පැවසීය. ඊට අමතරව රණවක  විසින් සදහන් කරන ලද නව සංකල්පයක් වන  පාර්ලිමේන්තුවේ මූලිකත්වයෙන්  අමාත්‍ය මණ්ඩලයක්  පිහිටුවීම සඳහා පවතින  ආංශික අධීක්ෂණ කමිටු යොදා ගැනීම ඉතා වැදගත්ය. ඇත්ත වශයෙන්ම, එය  සාධාරණ සමාජයක් සඳහාවූ ජාතික ව්‍යාපාරය (NMSJ) තුලද  සාකච්ඡා වෙමින් පවතින සංකල්පයකි. එහි මූලාශ්‍රය 1931-1947 ඩොනමෝර් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව යටතේ පැවතුන රාජ්‍ය සභාවේ විධායක කමිටු ක්‍රමයයි. එය ගැන වෙන අවස්ථාවක සාකච්ඡා කරමු.

ශ්‍රී ලංකා පොදුජන පෙරමුණෙන් කැඩී ගොස්  ස්වාධීන මන්ත්‍රීවරුන් ලෙස පාර්ලිමේන්තුවේ අසුන් ගත් මන්ත්‍රීවරුන් කණ්ඩායම ඉදිරිපත් කරන කරුණු එකොළහක යෝජනා වලිය මූලික වශයෙන්ම  අන්තර්වාර ආණ්ඩුවක යාන්ත්‍රණයක් පිළිබඳවය. එම යෝජනා බොහොමයක් සාධනීය ඒවා වුවත්  එම යෝජනා වල  කේන්ද්‍රීය සාධකය ලෙස පාර්ලිමේන්තුව තුල ජාතික විධායක සභාවක් පිහිටුවීමටකර ඇති යෝජනාව බෙහෙවින් ගැටලු සහගතය. අමාත්‍ය මණ්ඩලයක් වෙනුවට හෝ ඊට සමාන්තරව ක්‍රියාත්මක වන විධායක මණ්ඩලයක් පාර්ලිමේන්තුවේ පවත්වා ගැනීම සඳහා ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ ප්‍රතිපාදන නොමැත. තවද, ජාතික විධායක සභාව යන්න  පාර්ලිමේන්තුවේ සියලුම පක්ෂ විසින් නියෝජනය කළ යුතු නමුත්, එවැනි සභාවකට කුඩා පක්ෂ සහභාගී වීම සඳහා වන නිර්ණායක පිළිබඳ කිසිදු ඇඟවීමක් නොමැත. නිල වශයෙන්, SLPP, SJB, TNA, JVP, EPDP, AITC යන පක්ෂ සඳහා සඳහා පිළිවෙළින් 145, 54, 10, 3, 2 සහ 2 ක ආසන ගණනක් හිමිව ඇති අතර UNP ඇතුළු කුඩා පක්ෂ 9 කට එක ආසනය බැගින් හිමිව පක්ෂ 15 ක් විසින් පාර්ලිමේන්තුවේ ආසන  225 ට හිමිකම් ලබා ඇත.

ස්වාධීන මන්ත්‍රී කණ්ඩායම්වල යෝජනාවලියේ  වෙනත් සාධනීය මෙන්ම යම් තරමකට රැඩිකල් අංග කිහිපයක් තිබේ. උදාහරණයක් වශයෙන්, අගමැතිවරයා, අමාත්‍යවරුන්, අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරුන්, හා එම අමාත්‍යාංශවලට උපදේශකවරුන් පත්කිරීම සහ පිහිටුවීමට නියමිත අමාත්‍යාංශ සංඛ්‍යාව සහ ඒවා නම් කිරීම ඇතුළු සියලු කටයුතුවලදී යෝජිත ජාතික විධායක  සභාවේ උපදෙස් මත ජනාධිපතිවරයා විසින් කටයුතු කළ යුතු ලෙස සඳහන්වේ. අනිත් අතට මේ සියලු දේ සඳහා අවශ්‍ය වන ජනාධිපතිවරයාගේ බලතල සීමා කිරීමට අවශ්‍ය 19 වැනි සංශෝධනය නැවත බලාත්මක කිරීමේ යෝජනාව එම  ලැයිස්තුවේ තිබුනත් එය අනිවාර්ය කොන්දේසියක් බව සඳහන් නොකිරීම ප්‍රශ්නයකි.

සාරාංශයක් ලෙස, අවුරුදු නිවාඩුවට පෙර  සිටම රාජපක්ෂලාගෙන් තොර අන්තර්වාර ආණ්ඩුවක් පිළිබඳව පාර්ලිමේන්තුවේ සම්මුතියක් මතුවෙමින් පැවතුනත් එය සඳහා නායකත්වයක් තවම දකින්නට නැත.

අවුරුදු නිවාඩුවෙන් පසු පාර්ලිමේන්තුවේ වගකීම  

SJB විසින්  අවුරුදු  නිවාඩුවෙන් පසු එළඹෙන අප්‍රියෙල්  19-22 කාලයේදී විශ්වාසභංගයක් සහ/හෝ දෝෂාභියෝගයක් ඉදිරිපත් කිරීමට බලාපොරොත්තු වෙන බව පැවසේ. එය සාර්ථක වුවත් නැතත්, එවැනි මත විමසුමක් තුලින් මන්ත්‍රී වරුන් 225 දෙනාගෙන් රාජපක්ෂලාගේ  ආණ්ඩුවේ තබා ගැනීමට අවශ්‍ය කාටදැයි උරගා බැලීමට හැකිවේ..

නමුත්  ඉදිරි දින කිහිපය තුළ වඩාත්ම වැදගත් වන්නේ විසිවන සංශෝධනයෙන් අවලංගු කෙරුණු ජනාධිපති බලතල් සීමා කරන දහවන වන සංශෝධානය දියුණු කර 19+ ලෙස ආපසු ගෙන ඒමය.

විධායක ජනාධිපති ක‍්‍රමය අහෝසි කිරීම සම්බන්ධයෙන් සම්මුතියක් ඇතත්, නීති විශාරදයින් පෙන්වා දෙන පරිදි එය දිගුකාලීන ක්රියආයක් වන අතර  ඒ සඳහා මේ මොහොතේ රටට දරාගත නොහැකි ජනමත විචාරණයක්ද  අවශ්‍ය විය හැකිය. මේ අතර 20 වැනි සංශෝධනය ඉවත් කර වැඩිදියුණු කළ 19 වැනි සංශෝධනය යළි බලාත්මක කිරීම තුළින් ජනාධිපතිවරයාගේ බලතල අඩු වන බැවින් අපේක්ෂිත අරමුණු එවැන්නක් තුලින් යාම තරමකට ඉටු විය හැක.

පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී වරුන් හා ජ්‍යෙෂ්ඨ නිලධාරීන් විසින් වහාම  තම වත්කම් හෙළි කිරීම සහ අන්තර්වාර රජයක් සඳහා මාර්ග සිතියමක් සකස් කර ගැනීම යන දෙක  ඊ ලඟට අවධානය යොමු කර ගත යුතු කාරණා දෙකකි.

නමුත් අන්තර්කාලීන ආණ්ඩුවක් හෝ අවශ්‍ය අමතර නීති ප්‍රතිපාදන පිළිබඳව පිළිබඳ ඕනෑම සාකච්ඡාවක් විය යුත්තේ 20 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයක් මගින් අසාධාරණ ලෙස  ලෙස උදුරා ගත් පාර්ලිමේන්තුවේ බලතල ආපසු පවරා ගැනීමෙන් පසුවය. සමාජ සාධාරණත්වය සඳහා වූ ජාතික ව්‍යාපාරය (හෝ NMSJ) විසින් අපකීර්තිමත් විසි වැනි සංශෝධනය විවේචනය කරමින් එහි මාරක ප්‍රතිවිපාක ගැන මුල සිටම  සිටම අනතුරු අඟවන ලදී. අද, NMSJ පමණක් නොව සියලුම දේශපාලන පක්ෂ 20 වැනි සංශෝධනය අහෝසි කිරීමටත්, 19 නැවත බලාත්මක කිරීමටත්, හැකි නම් 19 වැනි සංශෝධනයේ ද්විත්ව බල කේන්ද්‍ර ගැටලුව ඉවත් කිරීමටත් සහාය දැක්වීමට එකමුතු වී සිටීම සතුටට කරුණකි.

#BringBack19+

#MPsDeclareAssetsNow

#InterimCabinet15

2020 කැබිනෙට්ටුවේ හොඳ නරක

සුජාතා ගමගේ, අනිද්දා පුවත්පත , අගෝස්තු 23, 2020, පිටු අංක 8

2020 අගෝස්තු මස 15 වැනිදා පැවතුනු මහා මැතිවරණයෙන් පොදු ජන පෙරමුණ විසින් ප්‍රකාශිත  චන්ද වලින් 59% ක් ලබා ගනිමින් විශිෂ්ට ජයක් අත්පත් කරගෙන ඇත.  එම පත්වෙන ආණ්ඩුව සඳහා අමාත්‍ය ධූර   28 ක් හා රාජ්‍ය අමාත්‍ය ධූර   40 ක් නම් කර ඔවුනගේ සඳහා වගකීම විස්තර කෙරෙන අංක 2020/8/2187-27 ගැසට් පත්‍රයක් නිකුත් කිරීමෙන් අනතුරුව එම තනතුරු සඳහා අමාත්‍යවරුන් පත් කිරීම පසු ගිය 15 වැනිදා සිදු කරණ ලදී.

ඇත්තෙන්ම පත් කෙරුණු එම අමාත්‍ය මණ්ඩලයේත්, ඒ ඇමතිවරුන්ගේ කාර්යයන් හා කර්තව්‍යයන් පිළිබඳව  කාර්ය සාධනය මුල් කර ගෙන අලුත්ම ස්වරූපයකින් ඉදිරිපත් කෙරුණු එම ගැසට්ටුවේත් බොහොමයක්  සාධනීය ලක්ෂණ තියෙනවා. ඒ වගේම අඩු පාඩුත් තියෙනවා. මේ ලිපියේ අරමුණ ඒ පිළිබඳ විග්‍රහයක් කිරීමයි. ඉස්සෙල්ලාම හොඳ ගැන කතා කරමු

හොඳ

කැබිනට් ඇමතිවරුන්ගේ හා  රාජ්‍ය ඇමතිවරුන්ගේ  කාර්යයන් හා කර්තව්‍යයන් ඉදිරිපත් කිරීමේදී පළමුව අමාත්‍ය වරුන්ට  හා රාජ්‍ය අමාත්‍ය වරුන්ට පොදුවේ ඇති වගකීම් හා  දෙවනුව එක් එක් පදවියට  සුවිශේෂ වගකීම් ඉතා පැහැදිලිව වෙන් කර දක්වා තියෙනවා. ඒ වගේම නියෝජ්‍ය ඇමති රාජ්‍ය ඇමති පැටලැවිලි  නැහැ. ඇත්තේ රාජ්‍ය ඇමතිවරු පමණයි. සෑම රාජ්‍ය ඇමති  වරයෙකුටම තමන්ට නිශ්චිත වපසරියක් හා එයට අදාළ ආයතන ලබා දීල තියෙනවා. උදාහරණ ලෙස වනජීවී අමාත්‍ය වරයාට රාජ්‍ය දැව සංස්ථාව ලෙස ද්විතීයික ආයතනයක් පවරාදෙන විට එම රාජ්‍ය අමාත්‍යවරයාට වන සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව හා වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්මේන්තුව බාර දී තිබෙනවා. නමුත් කැබිනට් පත්‍රිකා ඉදිරිපත් කිරීම අදාළ අමාත්‍ය වරයා හරහා සිදු කළ යුතු බවත් පැහැදිලිව දක්වා තියෙනවා.

ඊට අමතරව එක් එක් ඇමතිවරයාගේ කාර්යයන් හා කර්තව්‍යයන් විස්තර කිරීමට මීට පෙර හැම ගැසට්ට්ටුවකම දාන එකම හෑල්ල වෙනුවට පොදු ජන පෙරමුණේ මැතිවරණ ප්‍රකාශනය හා සම්බන්ධ කළ සුවිශේෂී ප්‍රමුඛතා හඳුන්වා දීලා තියෙනවා. උදාහරණ ලෙස අධ්‍යාපන ඇමතිවරයාට පවරා ඇති “පෙර  පාසල් අධ්‍යාපනයේ සිට උසස් අධ්‍යාපනය සම්පූර්ණ කරන තෙක්ම පැහැදිලි මාර්ග සැලැස්මක් සකස් කිරීම සඳහා ප්‍රතිපත්තිමය මගපෙන්වීම හා පාසල් අවශ්‍යතාවය සම්බන්ධයෙන් නැවත සමීක්ෂණයක් සිදු කොට ඒ අනුව පාසල් පද්ධතිය ප්‍රතිස්ථානගත කිරීම” එවැනි වැදගත් ප්‍රමුඛතා දෙකක්.  රාජ්‍ය අමාත්‍ය ධූර පැවරීමේදී උදාහරණ ලෙස  ග්‍රාමීය කර්මාන්ත යනුවෙන් හැදින්වීමට ඔබ්බෙන් ගොස් වේවැල්, පිත්තල, මැටි ලී බඩු ලෙස එක් එක් කර්මාන්ත වෙන වෙනම අවධාරණය කරලා තියෙනවා. මෙය හාස්‍ය ජනක හා මෙන්ම අනවශ්‍ය බෙදීමක් ලෙස බැලු බැල්මට පෙනුනත් යම් සුළු ව්‍යපාරියෙකුට තමන්ගේ ප්‍රශ්න ඉදිරිපත් කළ යුතු තැන මේ නිසා පැහැදිලිව  දැක්වෙනවා.

ඊ ලඟට, ඉදිරියට එන අර්බූද කාලය තුල ජනතාවට සහන සැලසීමටත් ඒ වගේම නව ව්‍යාපාර ඇතිකිරීමට හා රාජ්‍ය සම්පත්  උපයෝජනය කිරීමටත් අදාළ ආයතන සියල්ල “සමෘද්ධි, ගෘහ ආර්ථික, ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය, ස්වයං රැකියා, ව්‍යාපාර සංවර්ධන හා ඌණ උපයෝජන රාජ්‍ය සම්පත් සංවර්ධන රාජ්‍ය අමාත්‍යංශය” ලෙස එක තැනකට අරගෙන තියෙනවා. මේ නිසා කෘෂිකර්මය, හා වාණිජ කටයුතු වලට අදාළ කාර්ය භාරයන් අමාත්‍යංශ 5 කටත් රාජ්‍ය අමාත්‍යංශ 33 කටත් මැටි පිත්තල ලෙස බෙදීම නිසා ඇතිවන ප්‍රශ්න  යම් තරමකට මග හැරෙනවා. කාලීන අවශ්‍යතාවය වන්නේ කර්මාන්ත, කෘෂිකර්මය, වෙළදාම, ඉඩම් හා වාරි මාර්ග යන රාමු වලට හෝ ඒ එක් එක් රාමුවේ අදාල බෝග හෝ භාණ්ඩ  වලට  හිර නොවී ඒවායේ ඕනෑම සංකලනයක් තුලින් රටේ නිෂ්පාදනය හා අපනයනයන් ඇති කිරීමට සුළු, මධ්‍යම හා මහා පරිමාණ ව්‍යාපාරිකයින්ට ඇති බාධා ඉවත් කිරීමයි.  අගමැති තුමා යටතේ ඒ සඳහා කේන්ද්‍රීය අමාත්‍යංශයක් ලෙස “සමෘද්ධි, ගෘහ ආර්ථික, ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය, ස්වයං රැකියා, ව්‍යාපාර සංවර්ධන හා ඌණ උපයෝජන රාජ්‍ය සම්පත් සංවර්ධන රාජ්‍ය අමාත්‍යංශය”පවත්වන්නේ ඒ සඳහායි කියා මා හිතනවා .

අනික් පැත්තෙන් නවක  ඇමතිවරුන්ට රාජපක්ෂ ‘ඇතුළු කවයේ’ අමාත්‍යංශ වල රාජ්‍ය ඇමති ධූර ලබා දී තියෙනවා  (උදාහරණ ලෙස, මුදල් අමාත්‍යංශය:ෂෙහාන් සේමසිංහ; නාගරික සංවර්ධනය හා නිවාස: ඉන්දික අනුරාධ හා ජීවන් තොන්ඩමන්). මෙය හොඳ ලකුණක්.

නරක

පළමුවම  ජනපතිට ඇමති ධූර පවරා ගත නොහැකි බව ව්‍යවස්ථාවේ පැහැදිලිව දක්වා තිබියදී ගෝටාභය  රාජපක්ෂ මහතා විසින් ආරක්ෂක ඇමති පදවිය තමාට පවරාගෙන තියෙනවා. තුනෙන් දෙකක බලය ලබාගෙන අදාළ නීතිය වෙනස් කිරීමේ හැකියාව ආණ්ඩුවට  ඇති බව පෙනුනත්   නමුත් ඊට පෙර රටේ උත්තරීතර නීතිය වන  ව්‍යවස්ථාව උල්ලංඝනය කිරීම ගැන මීට වඩා  විරුද්ධතාවයක් එල්ල විය යුතුයි.

දෙවනුව තීරණාත්මක ආයතන සියයට සියයක් වගේම ජනපති හා  අගමැති යටතට අරගෙන තියෙනවා. මෙය හානිදායක බල කේන්ද්‍ර කිරීමක්. මේ  අයගේ අත් දැකීම් හා හැකියාවන් ගැන විවාදයක් නැහැ. නමුත් අප විසින්  ඉදිරියට යෑමට නම් වෙනත් වෙනත් අදහස් හා අලුත් උත්තේජන අවශ්‍ය වෙනවා. සහෝදරයින් දෙදෙනා හා ඔවුන් විසින් තෝරා ගන්න නිලධාරීන් රටේ ගමන් මග මුළුමනින්ම  තීරණය කරන තත්වයක් ඇතිවීම රටට අහිතකරයි.  ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයකින් ව්‍යවස්ථාදායක සභාව බෙල්හීන කලොත් මේ ඇතුළු කවයට සම්පූර්ණයෙන් බ්‍රේක් නැති තත්වයක් ඇති වෙනවා. අප ඉදිරියේ දැනට ඇති ණය බර 2010-2015 කාලයේදී රාජපක්ෂ රෙජීමයේ බ්‍රේක් නැති ගමනේ  ප්‍රති විපාකයක් ලෙස විචාරකයින් හදුන්වනවා. කවුරු කරත් බ්‍රේක් නැති ගමනක්  රටට අහිතකර බවට සැකයක් නැහැ. එවැනි ගමනක් යෑම එම ගමනේ යන අයටත් ප්‍රති විපාක දෙන බව අපි 2015 ජනාධිපතිවරණයේ ප්‍රතිඵලවලින් දැක්කා.

පහත දැක්වෙන්නේ 2020 කැබිනෙට්ටුවේ අහිතකර ඒක රාශී කිරීම් වලින් උදාහරණ කිහිපයක්.

  1. තොරතරු හා සන්නිවේදන තාක්ෂණය හා සම්බන්ධ ආයතන සියල්ල, ආයෝජන මණ්ඩලය හා පෝට් සිටි ව්‍යාපෘතිය “ජාතික ප‍්‍රමුඛතාවයන් සඳහා ජාතික මට්ටමේ මගපෙන්වීම හා සම්බන්ධීකරණය සඳහා ක‍්‍රියාත්මක වන ආයතන” යනුවෙන් නම් කරලා ජනාධිපති යටතට අරන් තියෙනවා.
  2. දෙවනුව ස්වදේශී අමාත්‍යංශයේ වැදගත්ම ආයතන සමූහය ආරක්ෂක අමාත්‍යයට විසින් ගිලලා. ඒ අනුව පොලීසියත්, ග්‍රාම නිලධාරී වරයාගේ සිට දිස්ත්‍රික් ලේකම් වරු හා  ප්‍රාදේශීය ලේකම්වරුනුත්  ආරක්ෂක ලේකම්ට වාර්තා කරනු ඇත; පුද්ගලයින් ලියා  පදිංචි කිරීම හා  කොම්පැනි ලියා  පදිංචි කිරීම මෙන්ම  ආගමන හා විගමන දෙපාර්මේන්තුවත් අපාදා කළමනාකරණයත් ආරක්ෂක  අමාත්‍යංශයට පවරා ගෙන තියෙනවා.
  3. මේ ලෙස සියළුම වැදගත් තොරතුරු  ප්‍රභවයන් වන ග්‍රාම නිලධාරී, ප්‍රාදේශීය ලේකම් හා දිස්ත්‍රික් ලේකම් කාර්යාල සිට පුද්ගලයින් ලියා  පදිංචි කිරීම හා  කොම්පැනි ලියා  පදිංචි කිරීම මෙන්ම  ආගමන හා විගමන දෙපාර්මේන්තුවත් අමතරව පවරා ගනිමින් ආරක්ෂා අමාත්‍යංශය හරහා ලංකාව Surveillance State එකක් හෝ  අති සෝදිසි රජයක් බවට පත්වීමේ අවදානම තියෙනවා.

අවසාන වශයෙන් මෙම කැබිනෙට්ටුව අති බලගතු තනතුරු ඒක රාශී කරගත් ජනපති හා අගමැති දෙපල සහිත කේන්ද්‍රයක්   හා ඒ වටා  බ්‍රමණය වන යම් තරමකට වැදගත් අමාත්‍යංශ හා එතරම් තීරණාත්මක නොවන අමත්‍යංශ යනුවෙන් කක්ෂ දෙකක් ලෙස පවතිනවා කියලා කියන්න පුළුවන්. නමුත් ඉදිරියේදී කේන්ද්‍රය හෝ කක්ෂ  ඕෆ්  බැලන්ස් යන්න පුළුවන්. යම් යම් නවක ඇමතිවරු ජවයක් ඇතිව ඉදිරියට දුවන කොට ජ්‍යෙෂ්ඨ ඇමති වරු හැලෙන්න පුළුවන්. මේ කොයි තත්වයන් යටතේත්  වැදගත් වන්නේ සිවිල් සමාජය හා මාධ්‍යය විසින් රටේ මූලික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ව්‍යුහය හා හා ජනතාවගේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අයිතිවාසිකම්  වෙනුවෙන් ඍජු ස්ථාවරයක සිටීමයි.

යෝජනා

කැබිනෙට්ටුවේ ව්‍යුහය නිසා ඇතිවන දුර්වලතා මග හැර ගැනීම සඳහා පළමුවම මා යෝජනා කරන්නේ ඒක රාශී කිරීමෙන්  බලාපොරොත්තු වන යම් යම් ප්‍රතිසංස්කරණ වහාම සිදු කර සියළු ස්වදේශීය සේවා කටයුතු  වසරක් ඇතුලත නැවතත් ස්වදේශී අමාත්‍යංශයට බාර දීමයි. ඊට අමතරව, ඉදිරියට එන සමාජ ආර්ථික අර්බූදයට මුහුණ දීමට ආරක්ෂා අමාත්‍යංශය,  මුදල් අමාත්‍යංශය හා  නාගරික සංවර්ධන හා නිවාස  අමාත්‍යංශය ලෙස පවතින කේන්ද්‍රයට   අධිකරණ, විදේශ කටයුතු, ස්වදේශ කටයුතු, කම්කරු හා අධ්‍යාපනය අමාත්‍යංශ එකතු කළ වැඩි නියෝජනයක් සහිත මෙහෙයුම් කේන්ද්‍රයක් ඇති කිරීමයි.

දෙවනුව, අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ  වගකීම් විස්තර කෙරෙන අංක 2187/27  ගැසට්ටුවෙන්  ඔබ්බට ගොස් සෑම අමාත්‍යංශයකටම මැනිය හැකි කාර්ය සාධන ඉලක්ක තුනක් හෝ පහක් අතර ප්‍රමාණයක් එක් එක්  අමාත්‍යංශය හා සාකාච්ඡා තුලින් නිර්ණය කිරීමයි. ඇත්තටම අධිකරණ අමාත්‍යංශයට ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය වැනි භාර ධූර වගකීමක් ලබා දීමත් අලි සබ්‍රී මහතා වෙත තම මුස්ලිම් කම නිසා ඇතිවන අනවශ්‍ය බල පෑම් නිසාත් පොදු ජනයාට බලපාන දරුණුම කාරණයක් වන නඩු විභාග සමාප්ත කිරීමේදී අවුරුදු පහළොවක  විස්සක  කාලයක් ගතවන තත්වය වහා දුරලීම අතපසු විය හැක. නඩු විභාග සමාප්ත කිරීම පිළිබඳ කාර්ය සාධන ඉලක්කයක්  දැනට එම අමාත්‍යංශයට පවරා නැහැ. එය වහා නිවැරදි කළ යුතුයි.

තුන් වෙනුව, 2020 කැබිනෙට්ටුවට මෙන්ම ඕනෑම කැබිනෙට්ටුවකට අදාළ වන ප්‍රශ්නයක් වන්නේ ඇමතිවරුන් විසින් තමන්ගේ සංවර්ධන ඉලක්ක කරා යා යුතු ආකාරය හරි හැටි තේරුම් නොගෙන සිටීමයි.. රජය මැදිහත්ව අළුත් රාජ්‍ය  ව්‍යාපාර හෝ ව්‍යපෘති ඇරඹීමට ප්‍රමුඛතාවයක් දීම ඇමතිවරුන්ගේ සාමාන්‍ය පුරුද්දයි.  ඒ වෙනුවට රටේ පවතින ව්‍යාපාර හෝ සේවාවන් සඳහා අළුත්  ප්‍රතිපත්ති හෝ නියාමන ක්‍රමවේද හදුන්වා දීම තුලින් බොහොමයක් සංවර්ධන ඉලක්ක  සාක්ෂාත් කර ගන්න පුළුවන්.  රාජ්‍ය සම්පත් කලමනාකරණය පිළිබඳවද  යම් දැනුමක් ඇමතිවරුන් සතු විය යුතුයු.    එම නිසා සෑම ඇමතිවරයකුටම ‘නව රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්ති, පොදු  සේවා නියාමනය හා රාජ්‍ය ව්‍යවාස හා සම්පත් කළමනාකරණය  තුලින් සංවර්ධනය’ යන මැයෙන්  වැඩ මුළුවක් වහාම සංවිධානය කිරීම වැදගත් වෙනවා.

හතරවෙනුව  “පොල්, කිතුල්, තල් හා රබර්” ලෙස,  “උක්, බඩ ඉරිඟු, කජු, ගම්මිරිස්, කුරුඳු, කරාබුනැටි, බුලත්” ලෙස,  “බතික්, අත්යන්ත‍්‍ර රෙදි” ලෙස,  “මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ”  ලෙස හෝ, “වේවැල් පිත්තල, මැටි, ලී බඩු” ලෙස වෙන් වෙන්ව හැදින්වූවත්, ඒ සැම  බෝගයක් හෝ ද්‍රව්‍යයක් හෝ ආශ‍්‍රිත ග්‍රාමීය කර්මාන්ත ප්‍රවර්ධනයට අදාල වන්නේ අමු ද්‍රව්‍ය සපයා ගැනීම, එම කර්මාන්ත කළමනාකරණය කිරීම හා  හා වෙළඳ පොල අත්පත් කර ගැනීම යන පොදු ප්‍රශ්නයි. මේ සඳහා “සමෘද්ධි, ගෘහ ආර්ථික, ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය, ස්වයං රැකියා හා  ව්‍යාපාර සංවර්ධන රාජ්‍ය අමාත්‍යංශය” මැදිහත්ව අමාත්‍යංශ වලට හා අමාත්‍යවරුන්ට අවශ්‍ය දැනුම ලබා දිය යුතුයි.

අවසාන වශයෙන් මෙවැනි ව්‍යුහමය සමානකම් ඇති විෂයන් හොබවන ඇමතිවරුන්ට එකිනෙකා හා සාකච්ඡා කිරීමෙන් ගැටළු විසදා ගැනීමට උනන්දු කරවීම හා ඔවුන් වෙනුවෙන් විශේෂ වැඩමුළු පැවැත්වීම කෙරෙහිද  “සමෘද්ධි, ගෘහ ආර්ථික, ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය, ස්වයං රැකියා හා  ව්‍යාපාර සංවර්ධන රාජ්‍ය අමාත්‍යංශයේ”  අවධානය යොමු විය යුතුයි. ඇත්තෙන්ම රාජ්‍ය අමාත්‍යංශ  90% ක්ම   (1) කර්මාන්ත  හෝ මහා පරිමාණ ව්‍යාපාර ප්‍රවර්ධනය (2) සුළු හෝ මධ්‍යම ව්‍යාපාර ප්‍රවර්ධනය (3) ග්‍රාමීය මට්ටමේ යටිතල පහසුකම් සැපයීම හා (4)  ජාතික මට්ටමේ යටිතල පහසුකම් සැපයීම ලෙස වර්ගී කරණය කර හැක.  මේ හතර සඳහා අදාල උපක්‍රම එකිනෙකට වෙනස්වේ.

සමස්තයක් ලෙස ජනතාවට අධික  බදු බරක් හා ණය බරක් හිමිකරින් 70 කට ආසන්න ඇමති මණ්ඩලයක් නඩත්තු කිරීමේ දේශපාලන යථාර්තයට කළමනාකරණ විසදුමක්  දීමට  රජය කටයුතු කරයිද නැද්ද යන්න ගැන රටට ආදරය කරන සෑම කෙනෙකු විසින්ම  විමසිල්ලෙන්  සිටිය යුතුයි.

 

 

 

නිදහස් අධ්‍යාපනයට මොර දෙන බොරුකාරයෝ

ලංකාදීප, ජූලි 1, 2020, 4 වන පිටුව

සුජාතා ගමගේ සමග සාකච්ඡා කළේ – චමින්ද මුණසිංහ

ලංකාවේ අධ්‍යාපනය සම්බන්ධයෙන් විවාදාත්මක අදහස් බොහෝය. විටෙක මාතෘකාව පෞද්ගලික අධ්‍යාපනයයි. තවත් විටෙක සරසවි අධ්‍යාපනයයි. 1944 දී කන්නන්ගර වාර්තාව පළවන විටත් ලංකාවේ නොමිලේ අධ්‍යාපනය ලබාදීමේ පිළිවෙතක් තිබුණි. ඒ අනුව සෑම කෙනකුටම ස්වභාෂාවෙන් නොමිලේ අධ්‍යාපනයට දොරටු  විවරව පැවතියේය. සුද්දන්ගේ කාලයේද එය එලෙසය. එහෙත් ඉංග්‍රීසි මාධ්‍යයෙන් ලබන අධ්‍යාපනයට මුදල් ගෙවීමට සිදුවිය. කන්නන්ගර ප්‍රතිපත්තියෙන් කළේ ඉංග්‍රීසි මාධ්‍ය අධ්‍යාපනයද නොමිලේ ලබාදීමය. ඒ වගේම  ප්‍රධාන නගරවලට සීමාවී පැවැති ඉංග්‍රීසි මාධ්‍ය අධ්‍යාපනය සෑම දිස්ත්‍රික්කයකටම ගෙනයාමද එමගින් සිදුවූණි. මධ්‍ය විද්‍යාල පනස් දෙකක් ආරම්භ කළේය. ග්‍රාමීය දරුවන්ට ඉංග්‍රීසි මාධ්‍යයෙන් අධ්‍යාපනය ලබාදීම මෙහි අරමුණ වී තිබුණි. ඒ අනුව බලන විට සෑහෙන  කලක් ගතකර අප පැමිණ සිටින්නේ සුද්දන්ගේ කාලයේ පැවැති තත්ත්වයටමය. අද නොමිලේ අධ්‍යාපනය සිංහලෙන් ලබාගත හැකිය. ඉංග්‍රීසියෙන් අධ්‍යාපනය ලැබීමට පෞද්ගලික අංශයට යා යුතුය.

පාසල්වල ඉංග්‍රීසි උගන්වන බව සැබෑය. ඉංග්‍රීසි ගුරුවරු අපේ පාසල්වල සිටිති. එහෙත් ඔවුන්ට ඉංග්‍රීසි  පුළුවන්දැයි  ප්‍රශ්නයකි. සාමාන්‍ය පෙළ විභාගයේදී ඉංග්‍රීසි සමත්වූ පමණින් පාසල්වල එම විෂය උගැන්විය නොහැක. මේ අයට ඉංග්‍රීසි කතා කිරීමට නොහැක.  ඒ වගේම මේ අය ඉංග්‍රීසි පොත පත කියවන්නේ නැත. අද පවතින්නේ ස්වභාෂාවෙන් නොමිලේ අධ්‍යාපනය ලැබිය හැකි පරිසරයකි. ඒ වගේම මුදල් ගෙවීමට හැකි අයට ඉංග්‍රීසි මාධ්‍ය අධ්‍යාපනය සීමා වීමකි. නැතිනම් ගෙදරදී ඉංග්‍රීසි කතා කරන පිරිසටද සීමාවීමය. පහළ මාධ්‍යම පාන්තික පවුල්වල දරුවන්ද ජාත්‍යන්තර පාසල්වලට ඇතුළත් කරන්නේ ඉංග්‍රීසි  උගැන්වීමේ අරමුණෙනි. එහෙත් එහි ප්‍රතිඵල කොතරම් සාර්ථකද? වසර අසූවකට පසුවත් සුද්දන්ගේ කාලයේ තැනම සිටීම කනගාටුවට කරුණකි.

එදා සිටි අය ඉංග්‍රීසි මාධ්‍යයෙන් අධ්‍යාපනය ලැබූහ. මධ්‍ය විද්‍යාලවලින් ඒ අවස්ථාව උදාකරගත් පිරිස  බෙහෙවින්ම  ඉහළය. නිවසේ ඉංග්‍රීසි පරිසරයක් නැති පවුල්වල අය පවා මෙම පාසල්වලින් සාර්ථකව ඉංග්‍රීසි උගත්තෝය.  එදා එම පාසල්වල ඉංග්‍රීසි ගුරුවරු සිටියහ. එසේ නම් අපට වැරැදී ඇත්තේ කොතැනද? දියුණුවන රටක් හැටියට අප අපේ සීමාව දත යුතුය. එදා මේ පහසුකම් පැවැතියේ ග්‍රාමීය පාසල් පනස්  ගණනක පමණි. අධ්‍යාපනය මහා පරිමාණව ව්‍යාප්ත වුවද එයට සරිලන පරිදි අවශ්‍ය කටයුතු කිරීමේ හැකියාව තිබුණාද? දැන් සෑම කෙනකුගේම අරමුණ එකකි. එනම් තම දරුවාට හොඳ අධ්‍යාපනයක් ලබාදීමය. අධ්‍යාපනය ප්‍රභූ අයට පමණක් සීමා කළ යුගය අවසන්ය. මේ රටේ ඵලදායිතාව අඩුය. එවන් රටකට කළ හැකි වියදම් සීමා සහිතය. අපේ අධ්‍යාපනය මහා පරිමාණකරණය වුවද එයට සරිලන ආයෝජනය කිරීමට හැකිව නැත. ඉංග්‍රීසි උගත් පවුල්වල කාන්තාවෝ එදා ගුරු වෘත්තියට ගියහ.  දැන් එවන් තත්ත්වයක් නැත. ඔවුනට වෙනත් අවස්ථා තිබේ. ඉංග්‍රීසී චතුර කුසලතාව ඇති අයත් අනෙක් පිරිසත් සමාජයේ කොටස් දෙකකි. මේ දෙක අතර වෙනස මහා ප්‍රපාතයක් තරම්ය.  මේ අංශ දෙක සම්බන්ධ කිරීමට නම් දැඩි පරිශ්‍රමයක් දැරීමට සිදුවනු ඇත. ඒ වෙනුවෙන් යම් යම් වැඩ සටහන් ආරම්භ වුවද ඒවායේ ප්‍රතිඵල පෙනෙන්නට නැත. බාල කාටුන්වලට හඬ කවා පෙන්නුවද ඉංග්‍රීසි අධ්‍යාපනය නැංවිය හැකි කාටුන්වත් විකාශය කෙරෙන්නේ නැත. අධ්‍යාපනයේ එදා පැවති ඇතැම් පුරුක් කැඩී ගොසිනි. හැකියාව ඇති අය වෙනුවට නොහැකියාව පිරි අය ක්ෂේත්‍රයට අවතීර්ණව සිටීමද ප්‍රශ්නයකි.

සිංහල භාෂාව රාජ්‍ය භාෂාව බවට පත් කිරීමට බණ්ඩාරනායක මහතා පියවර ගත්තේය. මෙය මෙරට අධ්‍යාපනයට ගළපා විවිධ අර්ථ දක්වති. මෙතැනදී රටක් වශයෙන් අප වරද්දා ගත්තා දැයි ප්‍රශ්නයක් මතුවන්නට පුළුවන. මවු බසෙන් අධ්‍යාපනය ලබාදීමේ වරදක් නැත. වරද්දා  ගත්තේ  සම්පූර්ණයෙන්ම ඉංග්‍රීසි භාවිතය අතහැර  දැමීමය. ඉංග්‍රීසි භාවිත නොකිරීම විශ්වවිද්‍යාල උප  සංස්කෘතියේ එක් කොටසකි. ඒ ආකාරයට සමාජය අන්තයකට ගෙනයාමක්  සිංහල භාෂාව රාජ්‍ය භාෂාව කිරීමෙන් සිදුවූ බව පැහැදිලිය. එදා ඉදිරියට ගත් පංච මහා බලවේගය මෙයට බලපෑවා විය හැකිය. මේ අයට සමාජයේ අනෙක් කොටස් සමග තිබුණේ වෛරයකි. අප්‍රසාදයකි. ජීවත්වීමේ ඉංග්‍රීසි රටාව පිළිකෙව් කළ ආකාරයටම ඉංග්‍රීසි භාෂාවද අතහැර දැම්මේය. එය ලොකු පාඩුවකි. කළ වැරැද්දකි.  එනිසා යථාර්ථවාදීව කළ යුතු වැඩ රාශියක් තිබේ. පෙළ පොත් සමහරක් හෝ ඉංග්‍රීසි මාධ්‍යයෙන් ලබාදීම ප්‍රයෝජනවත් විය හැකිය.

පෞද්ගලික පාසල් රජයට පවරා ගත්තේය. කන්නන්ගර ප්‍රතිපත්තිය ක්‍රියාත්මක වීම ආරම්භ වූ කාලයේද පෞද්ගලික මට්ටමෙන් පාසල් පවත්වාගෙන යාමට ඉඩ දුන්නේය. කන්නන්ගර ප්‍රතිපත්තියෙන් අපේක්ෂා කළේ විවිධ වර්ගයේ පාසල් නොතිබිය යුතුය යන මතය තහවුරු කිරීමය. එහෙත් සිරිමා බණ්ඩාරනායක ආණ්ඩුව හැට ගණන්වලදී පනතක් මගින් පෞද්ගලික පාසල්  පවරා ගත්තේය.  පෞද්ගලික පාසල් තිබිය නොහැකි යන  දැඩි මතයක පිහිටා එම පාලනය කටයුතු කළේය. එය සම්පූර්ණයෙන් ක්‍රියාත්මක කිරීමට හැකිවූයේ නැත. විශේෂයෙන්ම  කතෝලික ප්‍රජාවෙන් දැඩි විරෝධයක් එල්ල වුණි. මේ නිසා යම් පසුබෑමක් ඇති වුණි.

එක් එක් වර්ගයේ පාසල් අවශ්‍ය නැති බව එදා ප්‍රතිපත්තිය වුවත් අද ඒ සම්බන්ධව යළි සිතා බැලිය යුතුය. හෙට දවසේ අවශ්‍ය දේ  අපි නොදනිමු. සෑම දිනකම එක අච්චුවක සිරවී සිටීම අවශ්‍ය නැත. එහෙත් දිගටම ගමන් කරන්නේ එක අච්චුවකි. මේ සංකල්පයෙන් බැහැරවීමට යම් යම් ක්‍රම යෙදීම හේතුවෙන් ජාත්‍යන්තර පාසල් ආරම්භ වී තිබේ. එයත් හරියට ‘‘චැනලින්’’ හා සමානය. පෞද්ගලික අධ්‍යාපනය අද පවතින්නේ ‘‘රිලීෆ් වෑල් එකක්’’ හැටියටය. ලංකාවේ සියලු දෙනාට පෞද්ගලික අධ්‍යාපනය ලැබීමේ හැකියාවක් නැත. එයද වටහාගත යුතුය.

රටක සංවර්ධනයට සියයට සියයක් බලපාන්නේ හොඳ පාසල් අධ්‍යාපනයකි. උසස් අධ්‍යාපනයෙන් රටක සංවර්ධනයට බලපෑමක් නැති  බව පර් යේෂණ පෙන්වා  දී තිබේ. එයින් ලැබෙන්නේ පෞද්ගලික වාසිය. 1970 ගණන්වල දකුණු කොරියාව පාසල් අධ්‍යාපනයට කළ ආයෝජනයෙන් ලොකු පිම්මක් පැන්නේය. උසස් අධ්‍යාපනයට පිවිසෙන  පිරිස වැඩි වන්නේ ආර්ථිකය දියුණුවීම හේතුවෙනි. අධ්‍යාපනයේද යම් උද්ධමනයක් තිබේ.  අල්ලපු ගෙදර ළමයා උපාධියක් ලබාගන්නා විට  අනෙක් ගෙදර  කෙනාද බලන්නේ තම දරුවාටද එවන් අවස්ථා විවර කරදීමටය.

අපේ රටේ පෞද්ගලික අධ්‍යාපන ප්‍රතිපත්ති දෙකකි. එයින් එකක් කුහකය. අනෙක මෝඩය. පාසල් අධ්‍යාපනය විභාග කේන්ද්‍රීය නිසා එය පෞද්ගලික උපකාරක පන්තිවලට යටකර දමා තිබේ. දහය, එකොළහ පන්තිවල සියයට අනූවක් කාලය ගත කරන්නේ විෂය නවයක් උගැන්වීමටය. එහෙත් පාසලක තිබිය යුත්තේ සාකල්‍ය විෂය මාලාවකි. විෂය බාහිර, විෂය සමගාමීව උගෙන ගන්නා පොදු කුසලතා වර්ධනය  කෙරෙන පසුබිමක් තිබිය යුතුය. විෂය රාමුවකට කොටුවන දරුවන්ට පොදු කුසලතා ලබාගැනීමට වෙලාවක් නැත. එහෙත් පෞද්ගලික පාසල්වල කාලය යොමුකරන්නේ දරුවන්ගේ කුසලතා වර්ධනයටය. කුසලතා ලබාදීමටය. කෙසේ වුවත්  අධ්‍යාපන රටාව සකසා තිබෙන්නේ සම්පූර්ණයෙන් උපකාරක පන්තිවල ග්‍රහණයට දරුවන් හසුවන  ආකාරයටය. සාකල්‍ය අධ්‍යාපනයට දරුවන් යොමුකළ යුතු කාලයේ එය කරන්නේ නැත. මෙය රටක් හැටියටම වරද්දා ගන්නා කාරණයකි. යථාර්ථය එයයි.

සෑම වසරකම පාහේ වයස 18 සම්පූර්ණ කරන පිරිස 3,60,000ක් පමණය. ඇතැම් විට මෙය මේ වනවිට තවත් වැඩිවී  තිබිය හැකිය. මේ  පිරිසෙන් විශ්වවිද්‍යාලයට ඇතුළත් වන්නේ තිස් දහසක් පමණය. මේ වයස් කාණ්ඩය ගත්විට නොමිලේ අධ්‍යාපනයක් ලබා දෙන්නේ සියයට  හතකට පමණය. ඉතිරි සියයට අනු තුනම උපාධියක් ගැනීමට  අවශ්‍ය නම් එය කර ගන්නේ කෙසේද?නිදහස් අධ්‍යාපනය කියමින් එක් කොටසකට ඇති පෞද්ගලික ඉඩකඩ අහුරා තිබේ. හැකියාව ඇති අයට පෞද්ගලික අධ්‍යාපනයට ඉඩදිය යුතුය. අවශ්‍ය තැනදී පෞද්ගලික අධ්‍යාපනයට ඇති ඉඩ අහුරන අතර අනවශ්‍ය නැතිනම් ළමයින්ට හානිකර උපකාර පන්ති අධ්‍යාපනයට ඉනිමං බැඳ තිබේ.

බලයට පත්වන ආණ්ඩු ජනතාවට ඇත්ත  කියන්නේ නැත. ආදායම ට්‍රිලියන දෙකකි. වියදම ට්‍රිලියන හතරකි. යැපෙන්නේ ණය ගැනීමෙනි. එදාවේල පිරිමසා ගන්නේ ණයෙනි. එනිසා තවදුරටත් බොරු නොකළ යුතුය. සැමට උපාධි ලබාදෙන කතා ඇත්තටම ප්‍රායෝගිකද? තෘතීය අධ්‍යාපනය අභිමත කාරණාවකි. මෙතැනදී පෞද්ගලික අංශයට ඉඩදිය යුතුය. පාසල් අධ්‍යාපනයට උපකාරක පන්ති අවශ්‍ය නොවන ආකාරයට ළමයින්ට සාකල්‍ය අධ්‍යාපනයක් ලැබෙන ආකාරයට සම්පූර්ණ ප්‍රතිසංස්කරණයක් කළ යුතුය. වැඩි ආයෝජනයක් යොමුවිය යුත්තේ ඒ වෙනුවෙනි. වයස අවුරුදු 18ක් වනවිට ජීවිතයට සුදානම් තරුණ පරපුරක් බිහිකළ හැකි නම් ඉදිරිය ඔවුන් බලාගනු ඇත. එහෙත්  දැන් කරන්නේ 3,60,000කින් සියයට හතක් තෝරාගෙන ඒ අයට තෘතීය අධ්‍යාපනය ලබාදීමය. ඉතිරි සියයට 93 සම්බන්ධ ප්‍රතිපත්තිය කුමක්ද? මෙවන් තැනකට රට තල්ලු වී ඇත්තේ ඇයි දැයි ගැඹුරින් විමසා බැලිය යුතුය.

පෞද්ගලික විශ්වවිද්‍යාල අරඹා අධ්‍යාපනයට ඉඩදීමට යම් යම් කාලවල උත්සාහ කළද විරෝධතා හමුවේ ඒ යටපත්වූ අවස්ථා දැකගත හැකිය. මේවාට මැදිහත්වන්නේ විවිධ දේශපාලන අධිකාරිය. කෙළින්ම කියනවා නම් එ.ජා.ප. ආණ්ඩුවලට ඇත්තේ බියගුලු බවය. අනෙක් අයට ඇත්තේ කුහකකමය. තමන්ගේ දරුවන්ට අවශ්‍ය ආකාරයේ අධ්‍යාපනය ලබා දුන්නද සාමාන්‍ය ජනයාට කියන්නේ වෙනත් කතාවකි. එහෙත් කවුරු හෝ නිවැරැදි තීරණය ගත යුතුය. පෞද්ගලික ආයතනවලට විරුද්ධව නිදහස් අධ්‍යාපනය වෙනුවෙන් යැයි කියමින් කරන පුස් බොරුව, කුහක අරගලය සමාජයට නිරාවරණය කිරීම අත්‍යවශ්‍යය. සෑම කෙනකුටම වයස 18න් පසුව යම් අධ්‍යාපන පුහුණු අවස්ථා ලැබිය යුතුය. එසේ නැතිව වරප්‍රසාදිත කොටසක් බිහිකිරීම නිදහස් අධ්‍යාපනය නොවේ. තෘතීය අධ්‍යාපනය සඳහා  මේ රටේ තිබෙන්නේ වරප්‍රසාදිත අධ්‍යාපනයකි. මෙසේ වී තිබෙන්නේ වගකිව යුත්තන් එදා ගත් තීන්දු තීරණ නිසාය. අසාධාරණ විභාග ක්‍රමයකින් සියයට හතක් තෝරා ගෙන ඔවුනට වරප්‍රසාද දෙන ක්‍රමය වෙනස් කළ යුතුය.

දේශපාලන ඕනෑ එපා කම් නිසා අධ්‍යාපනයේ මූලික ප්‍රශ්නයට කිසිවකු අත ගසන්නේ නැත. විවාදාත්මක කාරණාවලට නොගොස් යමක් කිරීමේ වුවමනාව අධ්‍යාපන ඇමැතිවරුන්ට  තිබූ බව සැබෑවකි. උසස් අධ්‍යාපන ප්‍රශ්න සම්පූර්ණයෙන්ම පාහේ අතහැර දමා තිබේ. ශිෂ්‍ය  ව්‍යාපාරයෙන් ඊට අවශ්‍ය ආවරණය ලැබී තිබේ. පෞද්ගලික විශ්වවිද්‍යාල සම්බන්ධ කාරණය සම්පූර්ණයෙන් ශිෂ්‍ය ව්‍යාපාරයට බාරදී දේශපාලනඥයෝ පසෙකට වී සිටිති. ශිෂ්‍ය ව්‍යාපාර ගෙනයන විරෝධයට පටහැනිව කිසිවකු කතා කරන්නේ නැත. උපාධි ලබාගැනීමේ අවශ්‍යතාව ඇති පිරිස අති විශාලය. මේ අයට අවස්ථාව අහිමි කිරීම කොතරම් අසාධාරණද? පැහැදිලිවම මේ විරෝධතා ගොඩනගන්නේ දේශපාලන  වුවමනාව වෙනුවෙනි. වගකිව යුතු දේශපාලන අධිකාරි පවා මේ දෙබරයට අත ගසන්නේ නැත. පාසල් අධ්‍යාපනයේ විභාග කේන්ද්‍රිය අධ්‍යාපනය වෙනස් කිරීමට යම් සාධනීය ප්‍රතිසංස්කරණ සිදුවෙමින් පැවතීම අගැයිය යුතුය.

ඒ ඒ දේශපාලන පක්ෂ බලයට  එන්නේ යම් දේශපාලන චින්තනයක් ඇතිවය. එය ක්‍රියාවට නැංවීමේ හැකියාව ඔවුන්  සතුවිය යුතුය. එහෙත්  වෙනස් නොවිය යුතු දේ තිබේ. අධ්‍යාපන සාධන රාමුවක් තිබිය යුතුය. සිංගප්පූරුවේ එවන් රාමුවක් තිබේ. වසර අටක්  ගිය තැන ලැබෙන සහතිකය කුමක්ද? වසර 11ක් පාසලේ සිටිවිට ලැබෙන්නේ කුමන සහතිකයක්ද? 13 වැනි වසරෙන් පසු තමන්ට ගමන් කළ හැකිවන්නේ කොතැනටද යනාදිය ගැන යම් රාමුවක් අවශ්‍යය. වයස 18 සපුරන අයගෙන් කී  දෙනකු යොමුවුවාද යන දත්ත එරට තිබේ. මේ පසුබිමේ ගමන්කළ යුතු මඟ තෝරා ගැනීම පහසුය. එක් ධාරාවකින් වෙනත් ධාරාවකට පහසුවෙන් මාරුවීමට පුළුවන. මේ මේ පාඨමාලාවලින් මේ මේ තැන්වලට ගිය හැකි බව ලකුණු කර තිබේ. එහෙත් මෙරට පාසල් අධ්‍යාපනයේදී කෙරෙන්නේ එය අවසන් වන දරුවන් අතහැර දැමීමය. සුළු පිරිසක් පමණක් තෝරාගෙන ඒ අයට වරප්‍රසාද දීම අසාධාරණය – ඉතිරි අය යන්නේ කොතැනටදැයි ප්‍රශ්නයකි. මෙය මහා නාස්තියකි. ආණ්ඩු වෙනස් වනවිට වෙනස් නොවන ක්‍රමවේදයක් සකසාගත යුතුය. එයට සිංගප්පුරු ආදර්ශය තිබේ. අධ්‍යයන සාධක රාමුවක් තිබේ නම් බොහෝ ගැටලු විසඳා ගැනීමට ඉඩ තිබුණි. එවන් රාමුවක් නැතිවීමේ අඩුවක් අපට තිබේ.

අධ්‍යාපනයේ වෙනසක්, පෞද්ගලික විශ්වවිද්‍යාලයක් අරඹන විට එයට විරුද්ධව යම් චින්තනධාරී පිරිසක් රටම අවුස්සන ආකාරය ඉතිහාසය පුරා අපි  දුටුවෙමු. මේවාට වගකිව යුත්තේ කව්දැයි වීරමුණ්ඩ වාර්තාවේ පැහැදිලිව සටහන්ව තිබේ. එදා නම් ජ.වි.පෙ ය. අසූ ගණන්වල විශ්වවිද්‍යාලවල මර්දනය ක්‍රියාත්මක වූවේය. ජ.වි.පෙ වැඩි බලය අල්ලා ගත්තේ ඒ අනුවය. එහෙත් දැන් පෙරටුගාමීන් ය. ජ.වි.පෙ. කොටස් නැතුවා නොවේ. මේ අයට විශ්වවිද්‍යාලවලින් තොරව දේශපාලන පැවැත්මක් නොමැති තරම්ය. මේ අයට යන එන මං නැත. තිබෙන්නේ ශිෂ්‍ය ව්‍යාපාරය පමණි. මෙය වෙනස් කිරීමේ වුවමනාවක් අනෙක් අයට නැත. ඒ ඔවුන්ටද මේ කණ්ඩායම යම් ආකාරයකට ප්‍රයෝජනවත් වන නිසාය.

පැහැදිලිවම ඊනියා ශිෂ්‍ය ව්‍යාපාර කිඹුල් කඳුළු සලන්නේ සියයට හතක වරප්‍රසාදිත කොටස සම්බන්ධව පමණි. ඉතිරි සියයට 93  ගැන ඔවුනට කැක්කුමක් නැත. ඔවුන් කරන්නේ තම දේශපාලන චින්තනය රැකගැනීමට ඇති එකම භූමිය රැක ගැනීමය. විශ්වවිද්‍යාල නායකත්ව පවා මේවාට වගකිව යුතුය. එම නායකත්වයට මේවා වෙනස් කළ හැකිය. අධ්‍යාපන ප්‍රතිසංස්කරණ අතර මඟ නැවතී ඇත්තේ සුළුතර කණ්ඩායමක් නිසාය. එය ඉතා පැහැදිලිය. සෘජු තීරණ නොගැනීමේ ප්‍රතිවිපාක කොතරම් දැයි අමුතුවෙන් කිවයුතු නැත. මේවා නිසා වරදින්නේ රටටය. අවශ්‍ය වෙලාවට අවශ්‍ය තීරණ ගැනීමට බිය නොවිය යුතුය.